Biraz konu dışına çıktık. Ben de Homer için ilgimi çeken kısmını zikredeyim. Aslında İlyada ile Odysseia arasındaki bağlaşık Helene ile Penelope arasındaki kolerasyon arasında gidip gelmektedir. Odysseia’da (hangi bölümde tam olarak hatırlamıyorum) Helene’in Penelope’nin uzaktan akraba olduğu yazılmıştır. İlyada’da gördüğümüz kocasına ihanet eden kadın ile odysseia’da kocasına bağlı olan kadın anlatımı oldukça dikkat çekicidir. Eserlerde biraz geri planda durmalarına bu iki kadın üzerinden oldukça detaylı bir inceleme olabilir sanırım

homer konusuna gelirsek. odiseyin(bu şekilde yazarsam umarım kızmazsınız), önsözünde azra erhat(ki bence bu konuda uzmandır) cevabı vermiş aslında.

şimdilik kitap yanımda değil alıntılayamayacağım ama aklımda kaldığı kadarıyla yazayım. homer her ne kadar ilyadanın hikayesini yazsa da hikayeyi yunanlılara anlatıyordu. ve her anlatıcı gibi, dinleyicinin ilgisini ayakta tutabilmek için yunanlılara da epey bir yer vermek zorunda, hatta kahramanlıklarını anlatmak zorundaydı. belki de abartarak.

ya da şöyle diyelim. bu kısımlar belki de destanın yunanlılar arasındaki dolaşımı sırasında birçok ozan tarafından eklenen şeylerdi. zaten biliyoruz ki homer bunu hiç yazmamış. ilk yazılı hale getirilişi homerden çok sonradır.

yazı için tekrardan teşekkürler.

Bu açıdan Schindler’in Listesi filmini okumak oldukça ilginç olurdu sanırım

Murat Hocam (wherearethevelvets), öncelikle iyi bir noktaya işaret ettiğini görüyorum. açıkçası yazıyı yazarken benim de ikircimde kaldığım en önemli noktanın bu olduğunu itiraf etmeliyim. Ancak birkaç sorunun sorulması ve bana göre Homer’in bu konuda yeniden incelemesini yapacak kadar bir bilgiye sahip değilim -ki odeysseia eserini en az 6-7 defa okumama rağmen ilyada için aynı şeyi söyleyemeyecem.

Dolaylı olarak gittiğim yolu işaret edersem sanırım biraz daha anlaşılır olacağını düşünüyorum yazının.

Platon’un Devlet’ine bir an için geri dönelim ve orada Sokrates’in konuşmalarına kulak verelim. Sokrates’in diyalektiğinde kurulan Devlet mekanizması temelde faşizan bir devlet yapısıdır. Bu devletin savaşçı eğitim yapısında edebi olarak okutulan eserler genel olarak Homer’in eserleridir. Ancak Sokrates (Platon’un alter egosu mu diyelim?) Homer’in eserleri arasındaki kahramanlıkların anlatılmasını, savaş tekniklerinin incelenmesi vs. gerektiğini ifade eder. Buna karşılık bu tür eserlerdeki kahramanların duygusallıklarını, zayıflıklarını eleyerek çıkarılmasının daha faydalı olacağını hatta yasaklanması gerektiğini söyler. (Sanırım 2024 yapımı Equilibrium filmi Devlet’in filmleştirilmiş şeklidir. filmin izlenmesi az çok görsel bir şema oluşmasına yardımcı olacaktır)

Homer’in eserlerinin içeriğinin hepsini faşizan olarak ilan edemeyiz bu yüzden (bu konuda aşırı bir tepki verdiğimin farkındayım), ancak bazı temel yapıların bu alana hizmet ettiğini Platon’un devletinde okuyabiliriz.

Hegel’in ‘tikel özgürlükler tümel idealar için feda edilmelidir’ sözünü ele aldığımızda Platoncu bir zihniyete daha da yaklaşmış oluruz. Burada Homer’in eserlerinde her ne kadar Truvalılara ağıt yakılsa da (özellikle Priamus’un oğlu Hektor’un cesedini istediği sahnenin trajedisini hatırlamak kafidir) yine de kahramanların savaşının anlatıldığını görüyoruz. Ayrıca ben sanat tarihçilerine ve edebiyatçılara bu konuda katılmıyorum.

Nolan’ın The Dark Knight filminde çok güzel bir replik var. ‘Ya bir süper kahraman olarak ölürsün ya da bir zalim olacağını görecek kadar uzun yaşarsın.” Sanırım bütün kahraman anlatıcılarının bu düsturu edindiklerini görebiliriz. Bu yüzden bu tür eserlerdeki kahramanlar (er ryan’ı kurtaran öğretmen-asker gibi) ölmek zorundadır. Achilleus, Hector ya da karısı tarafından öldürülen Agamemnon gibi. Eğer kahraman ölmüyorsa uzun bir mücadele vermesi ve kahramanlığını kanıtlaması gerekir. Odysseus, Menalos gibi (er ryan filmindeki Ryan karakteri?).

Homeros bir faşizan değil aslında faşizanlaştırılmıştır desek sanırım daha doğru olur. Tıpkı Hitler’in Wagner’i faşizanlaştırdığı gibi, Platon’un Homeros’u faşizanlaştırdığını söyleyebiliriz.Sanat eserlerinin var olan ideolojilerin kullandıkları nesneler haline gelmeleri bu anlamda oldukça üzücüdür.