SanatLog-Esin Coşkun Söyleşisi

SanatLog: Öncelikle vaktinizi bize ayırdığınız için çok teşekkürler. Daha ciddi konulara geçmeden önce şöyle başlayayım: Şu sıralar ne izlediniz?
Esin Coşkun: Oscar törenini kesinlikle izlemediğimi söyleyebilirim. Sadece basında yer alan birkaç yoruma baktım ve izlemediğim için memnun oldum. Filmlere gelince; daha çok sevdiğim filmleri tekrar izliyorum diyebilirim. Bunlardan birisi de, Guy Ritchie’nin yönetmenliğini yaptığı ve Brad Pitt ile Jason Statham’ın başrollerini paylaştığı Snatch (Kapışma). Belki de son on yılda yapılmış en iyi film olduğunu düşünüyorum.

SanatLog: Oscar da yine kraliçe gibi geçti bu topraklardan… Olağanüstü bir ilgi var bu ödüle. Bunu neye bağlıyorsunuz?
Esin Coşkun: Popüler içeriği olan her şey gibi popüler olmasına. Zaten dünya geneline hitap eden bir tören olmasa bu kadar ilgi görmezdi. Kalan azınlığın ise akıllılık edip bu tür törenlerden uzak durduğunu düşünüyorum.

SanatLog: Günümüz Türk sineması hakkında ne düşünüyorsunuz? Tabii şu hastalıklı İvedik’leri filan bir yana bırakırsak…
Esin Coşkun: Gelişimi izlemeye çalışıyorum. Özellikle Nuri Bilge Ceylan ilgimi çekiyor; tarzı ve anlatım yöntemiyle Tarkovsky’ye benzetmek mümkünse de, ben onu daha çok Angelopoulos’a yakın buluyorum. Elbette Fatih Akın ve Ferzan Özpetek gibi Türkiye dışında Avrupa’da da beğeniyle izlenen yönetmenlerimiz var, ama onların altyapısı Türk sinemasından çok Avrupa sinemasından geliyor. Bu bağlamda onlardaki Avrupa etkisini göz önünde bulundurmak gerekiyor.

SanatLog: “Türk Sinemasında Akım Araştırması” adını taşıyan bir yapıta imza attığınız için sormak istiyorum izin verirseniz: Türk sineması belli başlı ekollerle senkronik bir ilişki kurabildi mi?
Esin Coşkun: Ne yazık ki bu soruya olumsuz yanıt vermek zorundayım. Bazı ekollerin yansımaları olmuş tabii, ama bu yansıma sınırlı kalmış. Mesela Fransız, İtalyan ve Sovyet ekolünden etkilenmeler çok bariz. Özellikle “akım” bağlamında ele alırsak, İtalyan Realizmi ve Fransız Yeni Dalgasının etkilerini 60’lı ve 80’li yıllarda yapılan filmlerde görebiliriz. Metin Erksan, Lütfi Akad, Duygu Sağıroğlu, Halit Refiğ, Memduh Ün, Atıf Yılmaz gibi yönetmenlerin filmlerinde Fransız ve İtalyan sinemasının izleri çok barizdir. Sonraki dönemlerde Ömer Kavur, Şerif Gören, Yılmaz Güney, Zeki Ökten, Erden Kıral gibi yönetmenlerin Yeni Sinema akımından etkilenmeleri söz konusu. Hatta aynı yıllarda Fransız Yeni Dalgasının “auteur” yönetmen anlayışı Ömer Kavur ve Yavuz Özkan gibi yönetmenler tarafından Türkiye’de de yerleştirilmeye çalışılmıştır. Ama bu çaba birkaç isimle sınırlı kalmış, Türk sinemasının belki hala bugün de devam eden şartları yüzünden genel olarak kabul görmemiştir.

SanatLog: “Hayal” adlı romanınıza Sartre’ı refere ederek “bulantı”nın romanı diyebilir miyiz? Egzistansiyalizme, Sartre ya da Camus’ye özel bir ilginiz var anlaşılan…
Esin Coşkun: Sartre ile kısıtlamak yanlış olur. “Varoluşsal Sayıklamalar”ı yazarken genel olarak edebiyattaki “varoluşçuluk” ekolünü düşündüm. Bu bağlamda Dostoyevski ile başladığını düşündüğüm bir süreç var ve onun etkisini Camus ve Sartre’da takip ettiğimi söyleyebilirim. Hatta günümüzde Paul Auster gibi yazarlar ve Woody Allen gibi yönetmenlerde de bu etki devam ediyor diyebilirim. Elbette şu an için kesin konuşmak mümkün değil, ama Dostoyevski birçok yazarı ve farklı sanat dallarındaki birçok sanatçıyı derinden etkilemiş bir yazardır.

SanatLog: Romanınıza “Varoluşsal Sayıklamalar 1” şeklinde altbaşlık koymuştunuz. Üçleme olarak mı tasarladınız? Devamı ne zaman gelecek?
Esin Coşkun: Hayır, üçleme olarak tasarlamadım; “Hayal”deki hikayeyle bağlantılı bir başka hikaye tasarladım. Bir anlamda ilk romanın devamı. Temasal bir bütünlük söz konusu ve hikayenin arkaplanı açıklık kazanacak diyebilirim. Ama elbette ne zaman biteceğini söyleyemem, bunu ben de bilmiyorum. Ayrıca, şu an üzerinde çalıştığım başka bir roman var, önce onu bitirmeye çalışacağım sanırım.

SanatLog: “Dünya Sinemasında Akımlar” adında nefis bir kitabınız var. Açıkçası böyle bir kitap yazmayı çok isterdim…
Esin Coşkun: Bunun için çok uzun süre eve kapanıp bir sürü kitap okumanız ve film izlemeniz gerekir ve elbette sonra da bu birikiminizi nasıl kullanmak istediğinize karar vermeniz.

SanatLog: Bu kitapta Ekspresyonizmi, Rus Fütürizmini ve başka ekolleri incelemiştiniz. Sinemanın ekollerle ilişkisini modernizmin “başka bir dünya özlemi” ile ilişkilendirebiliriz sanıyorum ki…
Esin Coşkun: “Dünya Sinemasında Akımlar”ı yazarken düşüncem, toplumlardaki sosyal, ekonomik ve politik gelişim ve değişimlerle sanat, ama özellikle sinema sanatı arasındaki ilişkiyi incelemekti. Ve araştırmam sonucunda gördüm ki, arada müthiş bir etki söz konusu. Bunun nedenlerinden biri olarak, sanatçıların duygusal ve düşünsel olarak diğer insanlara göre daha duyarlı olmalarını görüyorum. Sanatsal sezi diyebileceğimiz bir olgu var ve bu sezi vasıtasıyla sanatçılar toplumsal değişim ve gelişmelere karşı çok daha hassas oluyorlar. Bu yüzden, toplumlarda aksayan yönleri ve değişim isteğini ilk önce sanatçılar dile getiriyor diyebiliriz. Ve elbette, sinema gibi geniş kitlelere hitap eden bir sanat dalı çok daha büyük ölçekte bu değişim isteğini dile getirebiliyor.

SanatLog: Popüler kitle sanatı sinema, gelecekte yeni ekoller doğurabilecek gibi görünmüyor. Daha çok eskilerden besleniyor sanki. Ne dersiniz?
Esin Coşkun: Eskinin tekrarı söz konusu gibi görünüyor şimdilik. Ama zaten “tarih tekerrürden ibarettir” diye bir söz vardır. Ama yine de ne olacağı belli olmaz; özellikle sanatçılarda büyük bir değişim ve buna bağlı olarak gelişim isteği olduğunu düşünüyorum. En büyük değişim ve gelişimler kriz dönemleriyle birlikte gelir; biz de yeterince büyük bir kriz yaşıyoruz sanırım. Sadece ekonomik anlamda değil, toplumsal ve bireysel anlamda da yoğun bir travma yaşandığını düşünüyorum dünyanın büyük bölümünde. Ve bu travmadan ne çıkacağını hep birlikte göreceğiz sanırım.

SanatLog: Son olarak size doların fiyatını sormayacağım fakat klasik birkaç soruyla bitirmek istiyorum: Jean-Luc Godard ve Woody Allen hayranlığınızı biliyorum. Godard’ın ülkemizde son 40 yılda iki filmi gösterime girdiğinden onu geçiyorum. Allen’ın son yapıtlarını beğendiniz mi? Bir de son dönem dünya sinemasında keşfettiğiniz yeni yönetmenler var mı?
Esin Coşkun: Godard’la ilgili birkaç şey söylemek istiyorum. Godard, sinemasında “varoluşçu” temaları yoğun olarak kullanmıştır ve Fransız Yeni Dalga akımı da yoğun olarak “varoluşçu” ekolden beslenmiştir. Aslında Fransız Yeni Dalgası özünde “varoluşçu” edebiyatın bir yansımasından ibarettir. Bu yüzden, Godard’ı ve Fransız Yeni Dalgasını anlayabilmek için önce varoluşçu edebiyatı bilmek gerekir.
Elbette, Woody Allen da aslında bir varoluşçudur. Bu bağlamda özellikle “Gölgeler ve Sis” çok iyi bir örnektir ve Kafka’nın absürd bir uyarlaması söz konusudur. Allen’ın çoğu filmi böyledir ve kendisi gerçekten de belki de yüzyılın en önemli birkaç yönetmeninden birisidir. Allen’ı “komik” bulanlara ona bir daha bakmalarını öneririm; orada kendi “saçmalıklar”ıyla karşılaşacaklar.
Allen’ın son dönem filmlerinden “Vicky Cristina Barcelona” (Barselona, Barselona) Oscar aldı sanıyorum; ama elbette onların neye Oscar verdiğinden emin değilim; daha doğrusu bunu onların bildiğini sanmıyorum. Allen, filmine Oscar verildiğini duyduğunda yeterince eğlenmiştir sanırım.
Son dönem dünya sinemasında ilgimi çeken pek isim yok ne yazık ki. Ama elbette bazılarını takip ediyorum ve ne tür gelişim göstereceklerini anlayabilmek için biraz daha beklemek gerekecek sanırım. Yine de, şu sıralar Guy Ritchie favorim diyebilirim.

Söyleşiyi Gerçekleştiren: sinefil78

Esin Coşkun Kimdir?

Esin Coşkun, ilk ve ortaokulu İstanbul’da okuduktan sonra liseyi Samsun’da bitirdi. Aynı yıl Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü’nü kazandı. 1995 yılında ise Cumhuriyet gazetesinde stajyer muhabir olarak çalışmaya başladı. Cumhuriyet gazetesinde başlayan gazetecilik yaşamı daha sonra çeşitli gazete ve dergilerde devam etti. 1997 yılında Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü’nden mezun olduktan sonra Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sinema Televizyon Bölümü’nde yüksek lisans yapmaya başladı. Yüksek lisans yaptığı yıllarda dünya sinemasıyla ilgili araştırmalarının bir bölümünü kitap haline getirdi ve bu kitap “Dünya Sinemasında Akımlar” adıyla 2024 yılında yayımlandı. Aynı yıllarda Milliyet gazetesinin kültür sanat ekine ve Milliyet Sanat dergisine edebiyatla ilgili yazılar yazmaya başladı. Daha sonra ise Radikal Kitap için edebiyat eleştirileri kaleme almaya başlayan yazarın Akşam-lık, E Dergisi, Cumhuriyet Kitap, Virgül gibi çeşitli dergi ve gazetelerde edebiyatla ilgili yazıları yayımlandı. Deneysel bir çalışma olan ve varoluşçu temalar taşıyan ilk romanı “Hayal – Varoluşsal Sayıklamalar” 2024 yılında yayımlandıktan sonra sinemayla ilgili çalışmalarına geri döndü ve “Türk Sinemasında Akım Araştırması” adlı kitabını tamamladı. “Dünya Sinemasında Akımlar”ın devamı niteliğindeki “Türk Sinemasında Akım Araştırması”, sinemanın ülkemizdeki gelişim sürecini dünya sinemasında ortaya çıkan gelişmelerle ve akımlarla birlikte inceleyen bir çalışmadır.

İlişkili yazılar

• SanatLog-Giovanni Scognamillo Söyleşisi (20)
• SanatLog Yazarlarının “En”leri – “En İyi 10 Film” Listeleri (0)
• Popüler Kültür Analizleri (1) – Popüler Sinema Dergileri & Eleştirmenin İflası Üzerine Notlar (10)
• Citizen Kane Üzerine Bir Kitap (7)
• Bertolt Brecht ve Tiyatro İçin Küçük Organon (2)