Ölüm düşüncesiyle ilgili olarak şöyle bir ekleme yapmak istiyorum: Şövalye Block’un ölümü yenme düşüncesi aynı zamanda sanatçının (Bergman’ın) ölümü yenme düşüyle yakından bağlantılı. Çünkü sanatçı ölümsüz olmak ister. Bir yönetmen olarak Bergman aslında bunu başka filmlerinde de sorguladı. Sanatçının sorunlarına birçok filmde eğildi. Yaban Çilekleri, Kurtların Saati şimdi aklıma gelen örnekler.

Sonuç olarak: Şövalye Block ölümü yenemese de Bergman yenmiştir, diyebiliriz. Sanatçıya ölümsüzlüğünü kazandıran sanat eseridir. Benjamin’in deyişiyle, “Sanat eseri biriciktir.”

Değerli katkılarınız için ayrıca teşekkür ederim.

yorumunuza birebir katılıyorum. benim de aklıma şöyle bir şey geldi daha sonra.
belki de burada ölümü kişileştirmek sadece bir mucizeyi göstermek için yapılmış değil. ve hatta dikkat ettim de azrail ifadesi hiç kullanılmıyor filmde. sadece ölüm bir özne olarak gösteriliyor.
çünkü aslında ölüm hepimizin bildiği, gördüğü bir şey.
nitekim ateistlerin de tamamı öleceğini biliyor. bu tüm insanların ortak noktası. fakat burada antonious block ölüme meydan okuyarak onu zekasıyla alt etmek ister gibi yapıyor. oysaki tek istediği biraz daha zaman kazanmak. kafasındaki sorulara biraz daha net yanıtlar bulabilmek. hatta ölüm ona son satranç oyununda ‘bu kazandığın zaman işine yaradı mı bari?’ gibi bir soru soruyordu yanlış hatırlamıyorsam. ve bundan sonra artık şövalye ve arkadaşları için zamanın dolduğu, vaktin geldiğini söylüyordu. şövalye ise ısrarla diğer dünyanın sırrını artık söyleyip söylemeyeceğini sorduğunda cevap çok daha vurucu oldu: ‘ben bilmeyenim’

son tahlilde en önemli noktayı vurgulamışsınız: Bergman’ın yapmaya çalıştığı ”inanıp inanmamak arasında kalan bir şövalyenin ruhsal dilemmasını betimlemek. Aradaki gerilimi görselleştirebilmek.”

aslında hayatta iken yaptığımız belki de tek şey ölüme karşı biraz daha zaman kazanmak. ve tüm bilimimiz tıpkı o yarı inançlı şövalye gibi sadece ölümle satranç oynamaya yarıyor. kimin kazanacağı zaten belli.
biz hayat dansını daha görkemli kılmaya çalışan nacizane ruhlarız.

Öte yandan, eğer şövalye ölüm meleğini görür görmez Tanrıya iman etseydi -inanışa göre, Kızıldeniz ikiye bölündüğünde Firavun da öyle yapmıştı- varoluşsal bir sorgulama yapmaya gerek kalmayacaktı. Bergman’ın amacının da zaten çok çeşitli olduğunu düşünüyorum: Tanrıya inanmaktan ziyade, inanıp inanmamak arasında kalan bir şövalyenin ruhsal dilemmasını betimlemek. Aradaki gerilimi görselleştirebilmek.

Ölümü yenme düşüncesi daha da ilginç kılıyor filmi: Sanıyorum ki bu yapılabilecek en büyük ironi olurdu.

Yorumunuz için teşekkür ederim.