Etiket Arşivi: film noir

“(…) gangsterlerimizin aldırmazlığı da tam bu işte: deviniyle edimi en ufak oylum içinde kaynaştırmayı başaran trajik bir devini kalıntısı.” (Roland Barthes, Çağdaş Söylenler)1 Pickup on South Street (1953, Güney Caddesindeki Pikap) karmaşık bir mizah duygusuna sahiptir. Soğuk Savaş dönemini fon alarak Kızıl paranoyanın aldığı hali yankesici Skip McCoy (Richard Widmark) ...

Alfred Hitchcock’un ve filmlerinin Hollywood’u hatta dünya sinemasını nasıl etkilediği malum. O etkilenmeden en çok payını alan kişinin Brian De Palma olduğu da öyle. De Palma, Hitchcock’un resmi vekilharcıymışcasına filmlerinde bazen alenen bazen göndermelerle büyük ustanın yarattığı sahneler üzerinden kendi sinemasını türetmiştir. 1976 yılındaki Carrie/Günah Tohumu’ndan sonra korku-gerilim filmleri ve ...

John Huston’ın 1940’lı yıllarda çektiği kara filmlerden biridir We Were Strangers (1949). Huston mücadeleci, kararlı, yazgısını avcunun içine almak arzusundaki serüven ruhlu portreler çizmiştir. Sinemasını tek sözcük özetleyebilir düşüncesindeyim: mücadele. We Were Strangers da kuşkusuz böyle bir filmdir. Bu kez mücadele alanı Küba dolayları. Artık tesadüf müdür, bilinçaltından süzülüp gelen ...

Karanlık Sehir’de Hakikati Aramak Baştan söyleyelim: Karanlık Şehir (Dark City), sinema tarihinde fazla miktarda rastlayamayacağımız nadirattan. Kelimenin tam manâsıyla gizli bir hazine. Bu tespiti yalnızca filmin yeterince tanınmamasına dayanarak değil, tersine, meşhur meçhullüğüne vurgu için ifade ediyorum. Alex Proyas imzalı ve 1998 tarihli Karanlık Şehir, örtmeye çalışmaksızın kullanmaktan çekinmediği onca ...

Yunan yönetmen Vasilis Georgiadis’in 1963 yılında çektiği mükemmel bir melodram Ta kokkina fanaria (Kırmızı Fener). Kara film tarzında kotarılmış bir mücevherdir de denebilir. Bu filmi de kara filmlere duyduğum derin sevgiden ötürü keşfettim diyebilirim. Uzun süredir 50’li ve 60’lı yıllardan yaptığım kazı çalışmaları yine parlak bir sonuç verdi; çünkü enfes ...

Sunset Boulevard (1950, Sunset Bulvarı) şaşaalı Hollywood endüstrisinin acımasız iç yüzünü ve sesli döneme geçişle sönüp giden yıldızların kaybolan şöhretlerini, trajik düşüşlerini göstermekle kalmayıp aynı zamanda narsist bir eski yıldızın hayata, yarattığı sahte benlikle ve egolarıyla tutunmaya çalışmasını anlatmaktadır. Film her zaman havuzlu bir evi olmasını isteyen genç senarist Joe ...

Julio Cortazar’ın bir öyküsünden uyarlanan Blowup (1966, Michelangelo Antonioni) filmi kendisine gelene dek dünya sinemasında birçok açıdan pratize edilegelmiş polisiye standardizasyonunun reddidir. Birçok tür gibi polisiye filmler ve dedektiflik filmleri de Hollywood sinemasına aittir. Film noir elementleri ise süreç içerisinde dönüştürülmüş olsa da asal ögelerini günümüze değin korumuştur. Noir figürleri ...

Janr sinemasında uzmanlaşmış Michael Curtiz’in 1950 yılında yönettiği, başrollerinde Kirk Douglas, Lauren Bacall ve Doris Day’in yer aldığı muhteşem bir kara filmdir Young Man With a Horn (1950, Michael Curtiz). Hollywood sineması keşfedilmeyi bekleyen irili ufaklı birçok filmle doludur. Sıklıkla küçümsenen ve karşısına Avrupa sinemasının konulduğu Amerikan sineması janrların doğduğu ...

Western-noir No Country for Old Men’de (2007, İhtiyarlara Yer Yok) Woody Harrelson’ın canlandırdığı arabulucu Carson Wells tiplemesi, Orson Welles’in sorunsallaştırıldığı bir dekor-karakterdir ve varlığı doğrudan film noir anlatıları ve onun bir tabu mahiyetindeki yönetmen konumuyla ilgilidir. İlginç olan, Coen Kardeşler’in Carson’ı ya da Orson Welles’i soğukkanlı katil Anton’a (Javier Bardem) ...

Yılmaz Güney, kariyerinin başından itibaren ‘yalnız adam mitosu’nun altını çizmiştir. Sadistik gangster filmlerinden (Yılmaz Atadeniz’in çektiği Çirkin Kral Affetmez ya da Güney Ölüm Saçıyor; kendi yönettiği Canlı Hedef, At Avrat Silah; Mehmet Aslan’ın Çifte Tabancalı Kabadayı’sı) üst düzey gangster filmlerine (kendi yönettiği Umutsuzlar ya da Lütfi Akad’ın Kurbanlık Katil’i), Anadolu ...

Kısa Bir Scorsese Tanımlaması “Sanırım, bir filmde veya öyküde, kişinin neyi yanlış yaptığını ve o yanlış yüzünden başına neler geldiğini görerek daha iyi öğreniyorum.” (Scorsese) Suç psikopatolojisini, karanlık sokakları farklı öykülerde sürekli işleyen Scorsese, Amerikan rüyasının parametrelerini sürekli araştıran bir yönetmendi; en azından Casino’ya (1995) değin. Bu tarihten itibaren, yani ...

Bir ‘Kadın’ Yönetmenin Gözüyle Kadın: Faith Justin & Kara Filmlerde ‘Renk’ Sorunsalı “Siyah azınlık, Amerika’nın ekonomik atılımını izlemiş, onunla bütünleşmiştir. Bugün onun da zenginleri, hatta yeni zenginleri; üniversiteleri, müzisyenleri, şairleri, yazarları, kiliseleri vardır. Ama gerçek eşitliği yakalayamamıştır.” (Fernand Braudel, Uygarlıkların Grameri) (1) Irak coğrafyasını merkez noktası yapan ırkçı The Hurt ...

Out of the Past’taki (Maziden Gelen) şu cümle film noir’ın da, femme fatale arketipinin de özeti sayılabilir: “Bütün kadınlar birer harikadır; çünkü bütün erkekleri oldukları gibi gösterirler.” Kara filmler de bir anlamda erkeklere ayna tutan kadınlar hakkındadır. Out of the Past melankolik, fatalist kanaldan yürüyen filmdir ve şu çeşit romantik, ...

Giriş French-noir Kumarbaz Bob (1956, Bob le flambeur), Jean-Pierre Melville’in Fransız caddelerine vizör tuttuğu, yarı-belgeselci stiliyle Jules Dassin’in Çıplak Şehir (1948, The Naked City) ve John Huston’ın Asfalt Ormanı (1950, The Asphalt Jungle) adlı heist filmiyle akrabalığı belirgin olan bir kara anlatıdır. Kameranın setlerden sokağa çıktığı, gösterişli dekorların yerini doğal ...

Yeşilçam Gangsterinin Kaderi “Beni öldürmeyen şey güçlendirir.” (Nietzsche) Giriş Selim İleri’nin İngiliz romancı Graham Green’in A Gun for Sale (Kiralık Silah) isimli anlatısından uyarladığı ve Ömer Lütfi Akad’ın yönettiği, başrolünde ise Cüneyt Arkın’ın yer aldığı Yaralı Kurt (1972) Yeşilçam’da genellikle sadistik ve içeriksiz erkek öyküleri anlatan ve bugün çoğu unutulmuş ...