Tûtî Edebiyat Dergisi: 8. Sayı

Tûtî çıktı! 

Bu sayıda:

takdim [ya da (itirazlar V)]
2 Ehet Seli – Editörün Ölümü

röportaj
4 Ehet Seli -Suphi Taşhan’la Röportaj

şiir
11 Erdal Çakır - Mezopotamya I-II-III
14 Mehmet Selim Özban - Bir Deli Ellerini Arar
16 Mehmet Aycı - Uçku
17 Berat Bıyıklı - Limansız
72 Cihat Buçak - Yön ve Ayna
73 İbrahim Gürses - Sevdalinka
74 Babür Turna - Sabr u Sefer

hikâye
18 Emrah Tunç - Teşettüt Devresi ve Birkaç Küçük Mesele
21 Onur Aydın - Kelime Düğümlenmesi
26 Fatih Mutlu - Eşsiz Dans
28 Okan Cem Çırakoğlu - Cennet Bahçesi
32 Emre Ergin - Son Savaş
37 Emrah Aydoğdu - Düşlem

anlatı
38 Feyza Korkmaz Sağlam - Başım

amaçsız yazılar
40 Emrah Tunç - Kaybolış/ Ayağımda Kundura

sinema
42 Hakan Bilge - Kadın: Kayıp Kıta -Kadınlar Ne İster?-

tiyatro
46 Tadashi Suzuki - Kültür Bedendir (deneme, çev. Bora Boşna)

oyun
51 Memet Baydur - Çin Kelebeği

portre
56 Emrah Tunç - ‘Yıllar’ca Tanpınar -Ahmet Hamdi Biyografisi

dipnot
71 Rıfkı Dingin - Anlaşmazlık

çeviri dosyası
76 Michael Frayn - Kopenhag (oyun, çev. Bora Boşna)
85 Ann Beattie - Kar (hikâye, çev. Emre Ergin)

kitap tezgâhı
87 Deniz Depe - Sinek Isırıklarının Müellifi Hakkında Bazı Mülahazalar
89 Yasemin Köksal - Atlas

alıntılar
90 Ehet Seli - On Dergiden Dizeler

haber
94 Deniz Depe - Edebiyat Dünyası/Ödüller/Yarışmalar

dizin
95 Tûtî Dergisi - Yıl 2 (5-6-7-8. Sayılar)

Necmettin Çobanoğlu ile Yılmaz Güney’li Yıllar

2. Yılmaz Güney Kültür ve Sanat Festivali’nin, Yılmaz Güney’in filmlerinden tanıdığımız, son olarak da İz/Rêç filminde izlediğimiz oyuncu Necmettin Çobanoğlu ile festival ve Yılmaz Güney sineması ile ilgili gerçekleştirdiği söyleşinin tam metnini sunuyoruz…

 Söyleşinin 2. Yılmaz Güney Kültür ve Sanat Festivali resmi web sitesindeki linkine http://www.yilmazguneyksf.org//makale-roportaj/necmettin-cobanolu-ile-ylmaz-gueneyli-yllar.html adresinden ulaşılabilir.

-Sinemaya set işçiliği ile başlamışsınız. Nasıl gelişti sinema yolculuğunuz?

O zaman yapımcı Alaattin Perveroğlu vardı. Vural film şirketi diye bir şirkette çalışıyordu. Sete gittim, benim tam aradığım alandı. Set işçiliği bana uygun güzel bir iş. İş ağırdı ama sevmiştim ve işe başladım. Uzun süre set işçisi olarak çalıştım. Ondan kısa bir süre sonra Uğur Film’e geçtim. Bu süreç uzun bir dönemdi. Hakikaten benim için bir okul oldu orası. Çünkü çok kaliteli bir ekip vardı, çok seçkin filmler çekiliyordu. İyi projeler geliyordu.  Rahmetli Lütfi Akad -şimdi hepsine rahmetli demeden geçeyim isimleri- Lütfi Hoca, Memduh Ün, Metin Erksan, Halit Refiğ ve Duygu Sağıroğlu vardı o dönemde. Duygu Sağıroğlu’ndan çok şey öğrendim. Bizim sanat yönetmenliğimizi yapıyordu. Zaman zaman film çekiyordu. Sinemanın en ince ayrıntısını Duygu Sağıroğlu’ndan öğrendim.

O dönemde zor koşullar altında film çekiliyordu. Özellikle teknik anlamda…  Sanat zor bir iş… Hatta dünyanın en zor ikinci mesleği… Bu anlamda istatistikler böyle gösteriyor. En çok teknik malzeme anlamında zordu. Türkiye’de sanayi olmadığı, film kamerası, objektif, negatifi vs. gibi araçlar hep dışarıdan ithal edildiği için genelde ilkel malzemeler kullanıyorduk. Zaten 1950 sonrası Türkiye yeni yeni sinemayı öğrenmeye başlamıştır. Çok da eski tarihe dayanan bir geçmişi yok Türkiye açısından. Benim için bir tanıma ve öğrenme dönemiydi. O ara dublörlük de yaptım, ek olarak. Atlama, zıplama, at binme gibi tehlikeli sahneleri oynayabiliyordum.

 

-Yılmaz Güney’le nasıl tanıştınız?

Yılmaz Güney’in insan ilişkileri çok iyiydi. Hiç sırtını dönüp gitmezdi, sevecendi…

Yılmaz ağabey ile Uğur Film’de çalışırken aynı binadaydık. Yılmaz ağabeyin bürosu 1. kattaydı. Orda bir de Uğur Film vardı. O dönem Yılmaz ağabey de filmlerini, kendi adına yeni yeni üretmeye başlıyordu. Arkadaş filmi vardı konuşulan. Tabi Dev-Genç buluşması falan vardı o dönemde. Denizlerle, Mahirlerle iyi bir arkadaşlıkları vardı. Gidip geliyorlardı, görüyordum. Henüz daha ayrışma yoktu o dönemde. Zannediyorum bir İbrahim Kaypakkaya’lar ayrılmıştı o dönemde. Topluca bir tanışma oldu aslında. Ben o anlamda kendimi çok şanslı hissediyorum. Çünkü Deniz Gezmiş ve arkadaşları ile de tanışmıştım. Yılmaz Ağabey’le sık sık karşılaşıyorduk o dönemlerde. Ama hiç çalışmamıştık. Sıcak bir ilişkimiz vardı. Çünkü Yılmaz Güney’in insan ilişkileri çok iyiydi. Hiç sırtını dönüp gitmezdi, sevecendi… Çocukla çocuk, büyükle büyük, deliyle deli, akıllıyla akıllı idi. Hani derler ya “komple” bir adamdı…  Ben Uğur Film’de devamlı çalıştığım için arada boşluk olan zamanlarda bazı filmlerde Yılmaz Güney’le beraber çalıştık. Arkadaş’ta biraz çalıştım. Sonra ayrılmak zorunda kaldım. Çünkü Fatma Girik’in dublörlüğünü yapacaktım. Sonra “ Yedi Belalılar” diye bir filmin tümünde çalıştım. Yılmaz Güney’le bir sene beraber olman zaten mümkün değildi. Çünkü içeri girip çıkıyordu sürekli. Rutin hale dönmüştü. Dışarıdaki yaşamı içerdekinden çok daha azdı.  Yaşamı boyunca engellerle karşılaştığı için. Adam iki satır bir şey yazıyor, diyorlar “ Gel bakalım, sen bunu niye yazdın?”

İçerde yattığı dönemdeki projelerin aşağı yukarı hepsinde çalıştım. Sürü, Yol… ki bu filmler Türkiye’nin en iyi filmlerindendir. İyi ki çalışmışım. Yol ile Altın Palmiye’yi aldık. Oyunculuk serüvenim de Yol ile başladı. Şerif Gören, sağ olsun, zorla oynattı. Kötü bir kaza da geçirdim bu filmin çekimlerinde. Kafamda hala ceviz büyüklüğünde bir delik vardır.

-Bize biraz Yılmaz Güney’in çalışma tarzından bahsedebilir misiniz? Biz onu hep setin önünden gördük, setin arkasında nasıldı Yılmaz Güney?

Setin arkasında çok keyifli biridir Yılmaz Ağabey. Bir de daha çok Turanlı ile filmlerini çekmiştir. Eski ekipler hakikaten bir tank mermisi gibiydi. Asla sarsılmazlardı. Yılmaz Ağabey’in ekibi de öyleydi. Köse Ahmet vardı onun kutularını taşırdı. Atış talimi yapılırdı uygun yerde. Şen, şakrak, biraz evvel söylediğim gibi “ komple” bir adamdı. Anlatmakla bitiremezsin. Yaşamak lazım adamı…

Sinema üretimi içerisindeki bütün prensiplerini Memduh Ün’den almıştır.

Yılmaz Güney sinemada en önemli dört beş insandan bir tanesidir. Onun için Yılmaz Güney hala yaşıyor. İnsanlar yaşatmaya çalışıyor. Zoraki kendini yaşattırıyor. Çünkü “Ben yaşıyorum!” diyor. Duvara öyle bir çivi çakmış ki kimse çıkaramıyor. Bu ülkenin en güçlü odak merkezi dahi çekip alamıyor. Yılmaz Güney’in üç tane önemli şeyi vardı sinema sektöründe. Pek söylenmez… Sinema üretimi içerisindeki bütün prensiplerini Memduh Ün’den almıştır. Onu çok takdir ederdi. İşleyişi, nasıl yapımcı olunacağı, insanlarla nasıl ilişki kurulacağı gibi prensiplerini olduğu gibi örnek almıştır. Sinema, fotoğraf, hayat, resim bağıntılarını ise Lütfi Hoca’dan almıştır. Bunu her zaman söyler. Bunu söyleyince herkes mütevazı olduğunu söylüyor. Hayır. Birisinden esinlenmişsen ve bunu saklıyorsan bu aşağılıkça bir durumdur. Ben de söylerim benim danıştığım insanlardan birisi de Onat Kutlar’dı. Kafam sıkıştığı zaman arardım. Hiç sıkıntı yapmaz, “Tamam, gel yeğenim.” der, sekreterine haber verirdi hemen. Sıkıntıları söyler, ne yapmam gerektiğini sorardım. Oturur konuşurduk. Böyle engin insanlardan yararlanmak gerekir. Ancak biz, bilgili insanlardan korkarız ve kaçarız. Bilgili insanların yanımızda olmasını istemeyiz. Çünkü yerimizden kaymak istemeyiz. Hâlbuki bu mesleğin bütün bölümlerinde herkesin bilgili olması gerekiyor. Yılmaz Güney tüm bu anlamda çok önemli, saydığımız şeyleri taşıyan biriydi. Onun için Yılmaz Güney, Lütfi Akad, Metin Erksan, Halit Refiğ, Duygu Sağıroğlu, Memduh Ün, Atıf Yılmaz, Şerif Gören, Zeki Ökten gibi birkaç ismi sayıyoruz ama başka sayamıyoruz. Tabi değerli birkaç insan daha var ancak yerine gelen bir şeyler yok, boşlukları dolmuyor.

- Yüz Çiçek Açsın Kültür Merkezi olarak, Yılmaz Güney Vakfı’nın desteğiyle Yılmaz Güney Kültür ve Sanat Festivali’nin ikincisini düzenliyoruz. Yılmaz Güney sineması, toplumun ezilen kesimlerinin öykülerini anlatan, onların yaşamlarına ışık tutan bir özelliğe sahip. Yılmaz Güney’e ve Yılmaz Güney sinemasına dair görüşlerinizi alabilir miyiz?

Herkesin hataları vardır dünyada. Yılmaz Güney’in de hataları vardır. Çünkü insansan hata da yapabilirsin. Bizim köyde sosyal hak diye bir kavram yoktu biliyor musunuz? Yıllar sonra okulu terk ettik geldik. Bugün de geriye dönüp baktığımda öyle bir kavram gelişmemiş. Ben 15-16 yaşında kısa pantolonla bu işe başladım. Ne yazık ki çalıştığım sektörde de böyle bir kavram yoktu. Çalıştığım sürelerde öğrendim ki bizim, bu dünyada doğan insanların bir sosyal hakkı varmış. Biz bu meseleyi anladıktan sonra, bu konuyla uğraşmaya başladık. Örgütlenme vs. gibi süreçlerde baktık ki o kadar zor ki işimiz. Mümkün değil sigorta konusunu konuşmak dahi.  Böyle bir ahlak oluşmamış yani. Düşünebiliyor musun bu ülkede halen böyle bir şey yaşanıyor. Bin senedir bu ülkeyi çoban Sülo yönetti, hala onlar yönetiyor. Bu dehşet verici! İş kolu, mevzuat gibi pek çok şey öğrendik, mücadelesini verdik bunların. Kavganın içine giriyorsun ister istemez.

 

Sendikalaşma gündeme geldiği zaman “ işkolu” diye bir şey çıkıyor karşına. Şimdi bizim iş kolunda, 31 No’lu güzel sanatlar iş kolunda; resim, heykel, müzik, sinema hepsi vardı. Fakat hayat kadınları da bizim işkolundaydı. Rahmetli Orhan Apaydın baro başkanıydı o dönemde, avukatımızdı. Böyle bir süreçte bir müsteşar bir toplantıda bu iş kolunun değişmesiyle ilgili şunu söyledi: “Hayat kadınları da estetik yapıyor. İnsanlara vücut sergiliyor. Bu da sizin işkoluna dâhil… Ne var ki?” Yasa koyuculardan bir adam bu adam. T.C.’nin kültür alanına bakışını ben orda fark ettim. Hala da devam ediyor, hiç değişmedi…

O söylendiğinde en genç bendim. Dedim ki “O zaman sizin eşiniz de bizim işkoluna giriyor.” Ortalık karıştı. Adam bana küfür ediyordu, ben de ona küfür etmiş oldum… Ben alınmıyordum, tepki gösteriyorum tabi ki. Düşünsene biz o zaman film çekmeye gidiyoruz erkekler, pezevenk;  kadınlar, orospu… Türkiye’nin, bizim insanlarımızın bakışı bu. Onlarla “ Hayır! Biz dünyanın en namuslu, en güzel işlerinden birini yapıyoruz. Biz pezevenk değiliz, onlar da orospu değil! ”diye tartışırken, kavga ederken bu meselenin bu halde olmasının nerden kaynaklandığını da toplantıdan görüyorsun aslında. Aradan zaman geçti, neyse olay düzeldi. Hayat kadınları, bizim iş kolundan yani 31 numaralı iş kolundan, genel hizmetler işkoluna geçti, doğru yerine gitti. Çünkü onlar belediye işçisi. Maalesef estetik olarak vücudunu sergiledikleri için, yasa koyucu o akıllı adam kültür sanat alanına koymuş. Kendi sektöründeki aymazlığı buradan görüyorsun. İnsanların, Yılmaz Güney’lerin, Ayhan Işık’ların bir tanesinin emeği olmaz mı bu sektörde. Hala yasa yok! Sinema kanunu yok! 5846 sayılı yasanın, polis nizamnamesi ile yürüyen bir kanunla bu sektör bin senedir sektör olamamış ve sen geliyorsun burada kavga ediyorsun. Yani bir tanesi demez mi “ Gelin toplanın, şu ülkede bir kanunun, bir kurumun olsun!”  Düşün böyle bir kurumun yok. Uluslararası düzeyde seni temsil eden bir kurum yok. Kültür Bakanlığı’ndan bir sorumlu gidiyor, Türkiye sinemasını dışarıda temsil ediyor. Yani burada senin Metin Erksan’ın var, Halit Refiğ’in var. Hepsi 4-5 tane dil bilen insanlar. Entelektüel bakımdan dünyayı iyi izleyen insanlar. Sen bunları ataşen olarak göndermiyorsun, bir tane orda 657’ye tabi devlet memuruna diyorsun ki “ Git sen orda sinemayı temsil et.” Adamlardan bir tanesi kıpırdamıyor. Ve bu arada filmler çekiliyor. Toplumsal duyarlılığı olan bir adam çıkıyor diyor “ Tamam bu dünyada bir şeyler böyle gidiyor. Filmler yapılıyor. Buna burada bir dur demek lazım. Bir şeyleri tartışma zeminine getirmek lazım.”

O duyarlılık ile biraz evvel sizin söylediğiniz gibi fakirlik edebiyatı içerisinde değil de rasyonel bir şekilde ele alıp bu ülkede tartışılan o saçma şeylerin tartışılması için ve bunların olmaması için proje üretmeye başlar Yılmaz Güney. Onun içindir ki Yılmaz Güney bu ülkeye çok büyük şeyler bırakmıştır. Yılmaz Güney’i İzmit Cezaevi’nde ziyarete gittim. Sine-Sen’i falan anlattım. Sine- Sen’in karşısında bir sendika daha kurdular diye bahsettim.

 “Yasa koyucunun söylediğiyle, işkenceci polisin söylediği şey arasında fark yok.”

Hem siyasal anlamda hem de sosyal anlamda dengesiz bir ortamda çalışıyoruz. Komiktir ki bizim yaptığımız her işten her vergiyi de alıyorlar. Bu da komik yani… Sigorta yok, sosyal hak yok… Yasa koyucunun söylediği şeyin aynısını 12 Eylül’de polis söyledi bize. Elektrik verirken penisimize Fatma Girik’i, Türkan Şoray’ı artık biz düdükleyeceğiz, sizi hadım edeceğiz diyorlardı. Daha evvel anlattığım yasa koyucunun bakışıyla, geldiğin 80’le cumhuriyet kurulalı kaç yıl olmuş hala bir yasan yok, acı içindesin ve senin rejiminin, sisteminin, devletinin sanata bakışının hiç değişmediğini 12 Eylül’e gelince görüyorsun. Maalesef bizim bu alanda daha çok Yılmaz Güney’lere ihtiyacımız vardı. Ama maalesef ki çok zor, yetiştiremiyoruz. Çok acı…

“Sanatta birbirini kötülemek ya da kıskançlığını belli etmek için üretim silahın var.”

Yalnızca üzüntü duyduğum konu bahsettiğim gibi belki yasal mevzuat konusunda biraz duyarsız kalmıştır. Onla da başka birisi uğraşsın diyedir, ilgi alanı meselesi olarak. O zaman da zaten tekrarlıyorum içerde olduğu için belki tepkisiz kalmış olabilir ama o günkü kuş tüyü yataklarda yatan insanlar var ya hani. Ayhan Işıklar, Cüneyt Arkın’lar gibi pembe tablo içerisinde olan insanlardan bir tanesi duyarlılık gösterseydi… Bir tanesi deseydi ki; “ Hey millet bu kadar para kazanılıyor, bu toplum bizi seviyor, bizim yaptığımız işleri izliyor. Bu toplum için bir de kendimiz için bu alanla ilgili kalıcı bir şey bırakalım.” Yok, maalesef yok! Biraz tembeliz bu konuda, birbirimizi sevmiyoruz, kıskançlığı da bilmiyoruz. Birini kötülemek bizim en şerefli davranışlarımızdan bir tanesi. Oysaki sanatta birbirini kötülemek ya da kıskançlığını belli etmek için üretim silahın var. Mesela bunları en güzel yapanlardan bir örnek Atıf Yılmaz ile Osman Seden. Osman Seden Atıf Yılmaz’ın adına film çekmiş bilmem ne Atıf Bey diye; Atıf ağabey de “Allah Cezanı Versin Osman” diye film çekmiş, eleştirmiş. Bunu Osman ağabeyin Taksim’deki cenazesine katılan Atıf ağabey, Osman ağabeyin tabutunun başında söyledi. Etik, ahlak, sinema, sanat diyorlar ya işte en büyük, en soylu, en etik davranış bu. Bunlar hakikaten bizler için iyi dersler olmalı.

Yılmaz ağabey de öyleydi, dedikoduyu hiç sevmezdi. Çok erdemliydi o konuda, kimsenin arkasından konuşmazdı. Biri eğer bir şey yapıyorsa, yaptığını eleştirir. Bunu görmemek imkânsızdır. Hatta “İmzam Kanla Yazılır” gibi kendisinin çekmediği başka yönetmenlerin çektiği filmlerde bile yaptığı küçücük şeylerle müthiş bir hizmet bırakmıştır insanlara. Örnek alanlar yurtdışındaki insanlar.  Ama bizdeki insanlar adını telaffuz etmekten bile çekinirler, korkarlar. Cannes’da ilk defa ödül aldık biz diye Kültür Bakanlığı ve T.C. devleti bağırarak söyledi. Ve bunu ekleyerek sevgili Türkiye’nin dünyada en meşhur yönetmenlerinden biri, korkudan o bile ismini söylemek istemedi- çıktı kürsüde “adını söylemek istemiyorum, herkes biliyor zaten” dedi. Ayıptır ya! Yol gibi devasa, dünyanın en çok izlenen filmlerinden bir tanesi, tokatla kendini kabul ettirmiştir. Ben o filmde çalıştığım için söylemiyorum. İnsan kendi ülkesinin insanının hakikaten ancak bu kadar aşağılık durumlara düşürmez. İnsan şereflenir, bir yerde kendi insanından küçücük bir sözcük söylerken bile. İnsan gururlanır, onurlanır yani. Söylenilince millet alkışlar. Ama maalesef biz, biraz evvel söylediğim gibi akıllı insanı sevmeyiz.

- Umuda Yolculuk filmi için de bu geçerli değil mi?

Tabi canım! En iyi yabancı film Oscar’ını aldığında da aynı şey oldu. Buradaki çekimler için Türkiye’de ortak aradılar. Necmettin Çobanoğlu oynadığı için kimse ortak olmadı. Oscar ödülü aldığımız zaman Onat ağabey dedi ki; “Bu eşek yapımcılardan bir tanesi ortak olmadı ama bak bütün dünyada en çok izlenen filmler arasına girdi.” Hakikaten önemli projelerden bir tanesiydi. Yaşanmış bir hikayedir. Çekimler zaten zor, onu yaşamak da zor. Aileyle tanıştım ben o karı-koca hala tedavi oluyorlardı. Maraş’ın Arkaçayır köyünde. Ayak parmakları çatlamış. Karda, soğukta, Alp Dağları’nda… 3500 metre yukarda çalıştık bir düşün ki biz film ekibiyiz. Karavan var, vs. var. Düşün biz o koşullarda çalışıyoruz. Ama o insanlar gecenin bir vaktinde insan simsarları tarafından atılıyor ve gidecekleri yön yok. Çok mutluyum ama böyle ciddi ve iddialı projelerde olduğum için. Şu anda da bir tane var, bu filmde Kürtçe oynadım. “Rêç” orijinal adı. İlk defa ciddi olarak Kürtçe çekilen bir film bu… Çekilenler var ancak bu biraz daha akademik düzeyde, yuvarlak değil dili doğru kullanarak çekildi. Onun için mutluyum. Çok acı bir hikâyesi var. Çünkü bin senedir insanların içinde acı olarak sakladığı bir hikâyeyi anlatıyor. Genç bir arkadaşımız, Yavuz Ekinci’nin öyküsünden filme çekiliyor. Zannediyorum büyük bir tartışma zemini yaratacaktır bu film.

-Ülkemizde adeta Yılmaz Güney’in adını dahi söylemenin yasak olduğu bir dönemde “Yol” Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye ödülünü almış, izleyen kesimlerce sahiplenilmişti. Nasıl bir süreçti Yol’un yolculuğu?

Yol filminin iki aşaması var. Birincisi biz 12 Eylül’de dışarı çıktıktan sonra Güney Film’den çağırdılar beni. Sevindim, gittim. Fehmi Yaşar falan vardı o zaman. Gittik çekimlerine başlanacaktı. Yönetmeni Erden Kıral’dı. Prodüksiyonda çalıştım ben. İkinci dönemde de prodüksiyonda çalıştım. Oyunculuk sonradan Şerif Gören’in bastırmasıyla oldu. Biz 5000 metreye yakın film çektik. Yani hapishane içlerini çektik, dışı İmralı’da çekecektik maalesef izin vermediler bize. Yılmaz ağabey Isparta’ya gitti oradan. Yılmaz ağabey orda olsaydı çalışacaktık İmralı’da. Tayini Isparta’ya gidince hapishane yönetimi vermedi. Orası biraz Cunda Adası’na benziyor. Mahkumların zeytinlikte vs. üretim içerisinde olması gibi bir yanı vardı. Tam onu çekerken iş durdu. Fatoş Güney geldi. Biz o zaman ayvalık Berk Otel’de kalıyorduk. Mektup getirdi bize ve çekim durdu. Birinci aşaması öyle. Kısaca böyle anlatmış olayım. Sonra ara verildi ve yönetmen arandı. O ara Şerif Gören’i tekrar içeri almışlardı. Beraber çıkmıştık. 1-2 ay yine kaldı içerde. Sonra tekrar bir özel durum oldu, dışarı çıktı.

“11 mahkumu çekmem, 5 mahkumu çekerim.” 

4-5 tane yönetmene teklif gitti. Zeki Ökten ben yapamam dedi. İdris ağır gelir dedi. Hakikaten çok zor bir proje. Sonra Şerif Gören çıkınca ona gittik. Şerif ağabey dedi ki; “Ben bu 11 mahkumu çekmem, 5 mahkumu çekerim.”  Biz olmaz falan dedik, sonunda Yılmaz ağabey kabul etti. 5 mahkumun çekimlerine başlandı. Kadro yeniden oluşturuldu. Eski kadrodan direkt olarak sadece Tarık Akan vardı. Diğer bütün ekip olduğu gibi değişti. Prodüksiyonda ben varım, çoğu olduğu gibi değişti. Güya yönetmen bıraktı diye… fakat şimdi iki tane şey var. Etik mi değil mi diye. Şimdi bu adam içeride, burada bir proje var, çok devasa bir proje. Bu projenin hayata geçmesi lazım, bizim gibi deli insanlar yapabilir ancak. Bu işe kafa yoran, kavga insanlarının projesi biraz da. Ben devam ettim. Oldukça da eleştiri aldım sattın bizi gibisine… devam ettik. Karlar erimesin diye Bingöl’den yani sondan başladık filmi çekmeye. Giderken Konya’yı çektik. Yolumuzun üstünde diye. Sonra Bingöl, Bingöl’den Diyarbakır oradan Urfa, Adana, İstanbul Yani Türkiye’yi U şeklinde bir dolaştık. Diyarbakır sahneleri çekilirken hakikaten çok keyifliydi. Binalar, çatılar falan uçtu. Şerif Gören’den rol teklifi aldım o dönemde. Dedim, kusura bakma oynayamam çünkü işim çok. Dedi ki; “Ben sana destek olacağım.” İkna etti beni. Neyse sonra Ömer rolü bana kaldı.

“Polis timi otelin bir katını kapatmış. Yol filmini çekemezsiniz, dediler.”

Urfa’ya gittik otelde konaklıyor ekip. İptal oldu diye haber geldi bize. Polis timi otelin bir katını kapatmış. Yol filmini çekemezsiniz, dediler. 3 gün kaldık, sonra gittik komutana. Komutanın omzu yıldızlardan görünmüyor. 12 Eylül’ün en cırcırlı zamanı, en kötü dönem yani. Senaryoyu verdik, adam okudu. Hakikaten okumuş adam senaryoyu. Eskiden sansür senaryoları vardı. Biz tek bir harf bile çıkarmadan Yılmaz ağabeyin yazdığı senaryoyu olduğu gibi verdik. “Biz niye durdurduk bu çekimi” dedi. Şerif ağabey, “Siz yasakladınız, siz durdurdunuz çekimi yoksa biz 2-3 gündür çekim yapıyor olacaktık.”dedi. Komutan, “Bunda bir şey yok ki siz rahatça çalışabilirsiniz.”dedi. Biz çayımızı, kahvemizi içerken, “O arama yeri, ölülerin gelişi nasıl oluyor?” diye sorduk komutana. “Böyle oluyor, getiriyoruz köye çatışmadan sonra ancak insanlar sahip çıkmıyor. Sahip çıkmamalarının nedenini de biliyoruz yani. Adam sahip çıkarsa götürecekler sorguya. Dolayısıyla insanlar ölülerine sahip çıkmıyorlar. Götürüyoruz sonra kimsesizler mezarlığına gömüyoruz.” Diye samimi olarak anlattı. Adam her şeye yardımcı olacağını söyledi. Sevindik tabi. O ara “Yılmaz Güney’i severim, sanata karşı da duyarlıyım, hele sinemayı da çok severim. Yalnız bana aktörlük falan teklif etmeyin. Ben size bütün desteği vereceğim.”dedi. Hakikaten hepsine de yardım etti. Cipini falan verdi, o lojistik desteği sağladı. Yoksa çekim yapmamız falan mümkün değildi. Asker kullanıyoruz filmde, giysiyi sağlayamazdık. Çekerdik ama o soğuktan morarmış askerin yüzünü bulamazdık. Antep’e geldik, gerçek hayat kadınları sahnelerini, gerçek hayat kadınları ile çalıştık. Ben onları alkışlıyorum… Hayat kadınları asla fotoğraf çektirmezler. Onların gizli bir hayat hikâyeleri vardır, çok acıdır. Birisi evden kaçmıştır, diğeri resmi olarak çalışıyordur, evlidir, dışarıya yansıtılmaz bilinmesin diye, çoluk çocuk sahibidir. Kısacası acı bir hikâyedir. Ama helal olsun biz gittik konuştuk Şerif ağabey ile. Hepsinin kaldıkları odalarda Deniz Gezmiş’in, Yılmaz Güney’in, Nazım Hikmet’in resimleri vardı. İnsan duygulanıyor tabi bu tip şeyler gördüğünde. Tabi 5-6 tane kadın oynadı filmde.

“Kafamda ceviz büyüklüğünde delik vardır hala, Yol filminin hatırası.”

Orada benim sahnelerim çekilirken final sahnesinde çok acı bir şey yaşandı. 2 tane çocuğu ezmemek için, atla 80 km hızla gidiyordum, atı duvara çarptım. Aşağı atladım hayvan panik içinde. Atın ayağı kafama denk geldi. Kafamda ceviz büyüklüğünde delik vardır hala, Yol filminin hatırası. Bitirdik gönderdik. Sonra da TRT’de çalışıyordum, film Cannes’da ödül aldığı zaman Fransa’dan öğrenci gençlik gelmişti. Kartalları Yüksek Uçar’ı çekiyorduk. Rahmetli Sadri alışık ile beraber sigara falan almaya gittik dükkâna. Bunu anlatamam müthiş bir şeydi. Gençlik geliyordu. Ben bir anda ayakları havada kaldım öylece. Çığlıkları görünce, Sadri ağabey öylece kaldı. Eski oyuncularda garip bir şey vardır, kıskançlık vardır. Hani bu nerden tanınıyor, gibi şeyler derler. Şair Adnan Özer, yapımcı İbrahim Başar vardı yanımızda. Onlar biliyor benim ödül aldığımı. Yani Fransız öğrencilerin beni neden havaya kaldırdığını biliyorlardı. Sabri ağabeye, “birine falan benzetmişlerdir.”diye söylediler. Beni alıp götürdü, kaçırdılar. İşte o zaman kafamın deliğini unuttum. Gerçi biliyorum film ödül aldı, o keyif başka bir şey. Yani böyle güzel şeyler yaşıyorsun ama sonuçta gerçekten iyi ki vazgeçmemişim, 2. Dönemde de, o büyük ustanın o yarattığı beyninden çıkan şeyi kaleme döktüğü güzel Yol hikayesinde çalıştığım için ellerinden öpüyorum. İyi ki var yani… Yol hikayesi de böyle. Aslında çok uzun bir serüven de kısa ve öz olarak böyle.

-Yol, Sürü toplumsal anlamda derin izler bırakmış filmler aynı zamanda…

“ Sürü filmi bir devir değişikliğiyle ilgili.”

Sürü bambaşka bir şey… Orada da teknisyen olarak çalışıyordum. Sürü’de küçük bir rol oynadım. Küçük bir devrimci gençlik önderi kompozisyonu vardı. Orda öyle küçük bir rolüm var. Hani “ Yaşasın halkların kardeşliği!” diye yumruğunu kaldıran karakter… Bir ozanı götürürler, trende devrimci gençler tepki gösterir. Güzeldi. Her filminde başka mesajları var. Sürü filmi bir devir değişikliğiyle ilgili. İlkel süreçten yeni sürece geçiş, yeni teknolojiyle tanışma biraz. Bunlar hoş şeyler. Sinema tarihinde olmayan şeylerle karşılaşıyorsun. İznimiz yok, Sıhhiye’de, Kızılay’da koyunları indiriyoruz.  15-16 tane güvenlik için görevli var. Güvenlik görevlisi de sivil, Yılmaz ağabeyin kabadayı arkadaşlarından, hepsi sağlam çok şükür! Sıhhiye’den Kızılay’ doğru, arada otobüs durağı var. Orada bir tarama sahnesi çekmemiz lazım. Tarık Akan Melike’yi almış gidiyor, Tuncel ağabey “hohoho!, here here!” diye bağırıyor.  O arada Sülo kayboluyor. Orada 2 tane kamera var gizli, bir tanesi elektrik direğinin önünde-rahmetli İzzet Akay- bir tanesi de karşıda Kızılay’a doğru giden yöne doğru çalışıyor. Zeki ağabey de düşünüyor tarama sahnesini nasıl çekeceğimizi. Aşağıdan bir tane ’63 Chevrolet geldi. İçinde gençler kafalarını çıkartmışlardı. Egzozu patlamış “ tatatata!” diye geldi. Durakta da bir hamile kadın elinde de çocuk insanlar bekliyor. Onlar yuvarlandılar. Taranmış gibi. İzzet ağabey de o anı çekmiş. Zeki ağabey hala “Ne yapacağız”, diyordu. O dedi “Ben çektim ağabey, tamamdır.” Sahne budur. Gerçek görüntü yani… Akıllı ekip kurmak gerekir. Orda İzzet ağabey olmasaydı, o sürüyü geri alacaksın, çekeceksin, zaten yasak, iznin yok… Hayvan pazarında çalışıyoruz izin yok. Millet deli dana gibi bakıyor bu koyunlar nerden çıktı diye. Düşün Ankara’nın göbeğinde, merkezde… Sürü filminde 3 gün dağdan indik, ekip aç Malatya’ya geldik yemek yedik. Önümüzü kestiler, komünist diye taşladılar, asker geldi, zordu yani, neler yaşıyorsun…  Anlattığım o kahraman ekip olmasaydı, kavgacı, gözü pek, korkmayan bunları yaşatamazdık, mümkün değildi.

- Bu dönemle 70-80’li yıllardaki sinemayı karşılaştırırsak nasıl bir tablo çizebiliriz.

“Bu aradaki zümreyi atlatması lazım…”

80 öncesindeki duyarlılıkla, bu dönemdeki duyarlılık çok farklı. Çünkü yine aynı şeyi tekrarlayacağım; biz giderek akıllı insanları çok sevmeyen bir toplum olmaya başladık. Hâlbuki bilgi çağına geldik. Diyoruz ya her şeyi çok çabuk elde edebiliyoruz. Ama maalesef insanı unuttuk. Bu benim sözümdür. Bizim sektörde, ürünü insan olan bir iş yapıyorsan, eğer orda insanla ilgili bir davranış yoksa orda bir tehlike vardır. Yani düşün ki hayatı insanla anlatıyorsun. Sinema ile insan dışında başka bir şey anlatamıyorsun. Senin tek figürün insan… Ama maalesef bizde o zamanki ahlak, etik değerler, saygınlık, o hiyerarşi yani insanların bulundukları yere saygı duymalarından bahsediyorum. Bizde çıraklık, kalfalık, ustalık dönemi bitti. Herkes ordinaryüs oldu. Ustalık, çıraklık falan yok. İnsanlar okuldan gelince dünyayı kurtaran aslanlar gibi oluyorlar. Alaydan da gelse birden bire her şey olmak istiyor insanlar. Bu beni çok üzüyor, inciniyorum yani. Ama iyiye gitmiyor yani. Herkes iyiye gidiyor diyor ama… Tabi ki umudum insanlık yaşadıkça bu meslek çok daha iyi olacak, buna inanıyorum. Ama ara rejim diyelim bu sürece. Bu aradaki zümreyi atlatması lazım… İstisnalar hariç tabi ki. Bu işi saygın bir şekilde algılayıp çok düzgün yapan insanlar da var. Ama acı söylemek gerekirse, çok da elverişli değil. Çünkü herkes ben yarattım diyor. Bu yüzden yasa olmuyor, o meclisten bir tane yasa geçiremiyoruz. Bu sektörde ciddi bir çöküş var.  Bu ara süreci atlatacak bu sektör. Nasıl bir dönem erotik filmler vs. çekilirdi, bir dönem villa filmleri vardı, şimdi bireysel sinema başladı, herkes kahraman, ben yaratırsam olur diyorlar. Ama maalesef bu ülkede toplu üretilen bir şey üretim biçimine dönüştürülürse zannediyorum daha güzel şeyler yapılacak. Şimdi adam çekiyor götürüyor, evinde montaj yapıyor, evinde kurguluyor, sonra yurtdışında bastırıyor- rahatladı ya şimdi dijital yapıyorlar- ondan sonra geliyor diyor ki; “Ben yarattım!” neyi yarattın? Neyle? Adam kendisi yazıyor, çekiyor, oynuyor, yönetiyor… Demek ki burada sektörle ilgili herhangi bir şeyin kullanılması o kadar absürt bir durum olmuş. Yani onun için bu arayı çok kısa zamanda atlatmamı gerekiyor. Çünkü yazık olur. Bu ülkede o kadar çok acılar, sancılar yaşanıyor ki yeni dinamik, kafası çalışan insanların bu işe bira kafa yorması gerekiyor. Çünkü elinde müthiş bir plato var, iyi bir malzeme var, her şey var yani Amerikalılar hikâye arıyorlar bulamıyorlar, senin elinde her şey var, ama bunları yapacak insanın önce alt yapıyı halletmesi gerekiyor. Yasa vs. gibi. Yasal mevzuat sağlam olacak ki o zeminin üzerine bir şeyler inşa edeceksin ve bir tanesi gelip de “ Bunu yapamazsın, kaldır!” diyemeyecek. Çünkü o özneden yoksunuz. Çünkü hem evrensel diyorsun hem de evrensellikle hiçbir bağı olmayan davranışlar içerisine giriyorsun. Şimdi benim Kürtçe oynadığım film için diyorlar ki “Kürt Sineması”  yok böyle bir şey. O zaman evrensel sözcüğünü kullanmayacaksın. Dili olabilir. Ama sinema bir tanedir. Yani aynı teknik malzemeyi kullanıyorsun, aynı işi yapıyorsun yalnızca dili Fransızca oluyor, Türkçe oluyor, Kürtçe oluyor. Tüm bunlar için biraz kafa yormak lazım. Çalışmak, çalışmak, çalışmak lazım! Hele ki gençlere çok iş düşüyor, zaten yaşlıların yapacağı bir iş değil.

/span

Edebiyat-Kültür-Sanat Dergileri E-mail Adresleri

SanatLog.com için hazırlayan: Osman Akyol

İletişim: osmanakyol72@hotmail.com

 Ön-not: Birkaç web sitesi de dahil edilmiştir.

DERGİ	KATEGORİ	EDİTÖR	E-MAİL
Adam Sanat (Kapandı)	Aylık/Sanat dergisi	Turgay Fişekçi
Adam Öykü (Kapandı)	İki Aylık/Öykü dergisi	Semih Gümüş
Agora (Kapandı)	İki Aylık	Osman Akınhay
Alaz (Kapandı)	Mevsimlik	E.Mine Ömer	alazdergi@hotmail.com
Argos (Kapandı)	Aylık	Enis Batur
Akköy	İki Aylık	Güven Pamukçu	akkoydergisi@gmail.com
Aykırı Sanat	Aylık	M. Demirel Babacanoğlu	aykirisanat@mynet.com
Afrodisyas-Sanat	İki Aylık	Tahsin Şimşek	afrodisyassanat@mynet.com
Akdeniz Edebiyat	İki Aylık	Faruk Demirel	iletisim@akdenizedebiyat.net
Ada	Üç Aylık	Serkan Türk	serkanturk61@gmail.com adadergisi@hotmail.com
Aylak (Kapandı)	İki Aylık/Öykü dergisi	Murat Gülsoy	aylakdergi@yahoo.com
Adı Yok	Mevsimlik	Ezgi Harmancı	adiyok@adiyok.com
Akatalpa	Aylık/Şiir dergisi	Tülay Elal Muş	akatalpa@hotmail.com
Amanos Yazıları (Kapandı)	İki Aylık	Murat Altunöz	amanosyazilari@gmail.com
Altyazı	Aylık/Sinema dergisi	Fırat Yücel	altyazi@altyazi.net
Andız	Aylık/Şiir dergisi	A.Uğur Olgar	andizdergi@hotmail.com
Aşkar	İki Aylık	İdris Ekinci	idrisekinci58@gmail.com
Aşkın (e) Hali	Üç Aylık	Metin Demirci	askinehalidergisi@hotmail.com
Ardıçkuşu	Aylık	Burhan Mendi	ardickusu@ardickusu.com
Ay Vakti	Aylık	Şeref Akbaba	ayvakti@ayvakti.net
Büyük Doğu (Kapandı)	Aylık	Necip Fazıl Kısakürek
Berfin Bahar	Aylık	İsmet Arslan	berfinbahar@berfin.net
Bireylikler	İki Aylık	Halim Şafak	bireylikler@gmail.com
Berceste	Aylık	Ümit Fehmi Sorgunlu	bercestedergisi@gmail.com
Bir nokta	Aylık	Mürsel Sönmez	istanbulbirnokta@hotmail.com
Beşparmak	İki Aylık	Talat Avcı	besparmak@gmail.com
Beyazperde (Kapandı)	Aylık/Sinema dergisi	Mehmet Atak
BoardTurk	İnternet sitesi	Web admin: Ender Cengiz	boardtrtr@gmail.com
Çevirmenin Notu	Üç Aylık	Tozan Alkan	editor@yasakmeyve.com
Çağdaş Türk Dili	Aylık	Sevgi Özel	ctd@dildernegi.org.tr
Diriliş (Kapandı)	Aylık	Sezai Karakoç
Dar Sokak	Aylık	Murat Altunöz	murataltunoz@hotmail.com
Damar	Aylık	Özgen Seçkin	ozgenseckin@mynet.com
Dünya Bizim dunyabizim.com	internet sitesi	Asım Gültekin	dunyabizimgyy@gmail.com
Dergi-lik	blog sayfası	Abdullah Birokur	dergilik@gmail.com
Değirmen	İki Aylık	Rüstem Budak	degirmendergi@gmail.com
Deliler Teknesi	İki Aylık	Aydın Şimşek	deliler.teknesi@hotmail.com
Düşünbil	İki Aylık	Olcay Yılmaz	dusunbil@gmail.com
Dergah	Aylık	Mustafa Kutlu	bilgi@dergahyayinlari.com
Düşle (Kapandı)	Aylık	Barış Kuran	bilgi@dusle.com
Dünyanın Öyküsü	İki Aylık/Öykü ve eleştiri dergisi	Özcan Karabulut
Edebiyat ve Eleştiri	İki Aylık	Ahmet Yıldız	edebiyat@interaktif.gen.tr
Eylülce	İki Aylık	Ahmet Antmen	eylulce.dergisi@gmail.com
Ekin Sanat	Aylık	Turgut Koçak	ekinsanat@hotmail.com
Esmer	Aylık/Kürt dergisi	Ferzende Kaya	posta@esmerdergisi.com
Edebiyatta Üç Nokta	Aylık	Cenk Gündoğdu	ikarosyayinlari@gmail.com
Evrensel Kültür	Aylık	Nuray Sancar	evrenselkulturdergi@yahoo.com
Emektar Daktilo	Aylık	İlke Deniz	emektardaktilo@hotmail.com
Eşik Cini	İki Aylık/Öykü dergisi	Ali Enver Ercan	esikcini@yahoo.com
Edebiyat ve Eleştiri (Kapandı)	İki Aylık/Eleştiri dergisi	Ahmet Yıldız	edebiyat@interaktif.gen.tr
Eliz	Aylık	Hilmi Haşal	elizedebiyat@gmail.com
Edep	Aylık	Arif Ay	edepdergisi@gmail.com
Edebi Müdahale	İki Aylık	Ömer Faruk Dönmez	mertedebiyat@gmail.com
Edebiyat Ortamı	Aylık	Mustafa Aydoğan	edebiyatortami@gmail.com
Fayrap	Aylık	Hakan Arslanbenzer	fayrapper@gmail.com
Güney	Üç Aylık	Aziz Özer	mail@guneydergisi.com
Gülistan	Aylık	Süleyman Karakaş	gulistan@gulistandergisi.com
Geceyazısı (Kapandı)	Dört Aylık	Enis Batur
Genç	Aylık/Gençlik dergisi	Mehmet Lütfi Arslan	genc@gencdergisi.com
Hürriyet Gösteri	Üç Aylık	Doğan Hızlan	gosteri@hurriyet.com.tr
Hariçten Gazel (Kapandı)	İki Aylık	Murat Ali Seven
Haşhaşi	Aylık	Osman Çakmakçı	hashasisanat@gmail.com
Hece	Aylık	Hüseyin Su	hece@hece.com.tr
Hayalet Gemi (Kapandı)	İki Aylık	Murat Gülsoy
Hece Öykü	İki Aylık/Öykü dergisi	Hüseyin Su	hece@hece.com.tr
Heves (Kapandı)	Üç Aylık/Şiir dergisi	Ali Özgür Özkarcı	hevessiir@hotmail.com
Hicran	İki Aylık	Adem Korkmaz	hicrandergisi@hotmail.com
Hayal	Üç Aylık	A. Savaş Savaşoğlu	hayald@gmail.com
Haksöz	Aylık	Hamza Türkmen	haksozdergisi@gmail.com
Haber Kültür	İnternet sitesi	Ercan Yılmaz	haberkultur@gmail.com
Hayvan (Kapandı)	Aylık/Paldır Kültür dergisi	Metin Üstündağ
Hayal Bilgisi	Aylık	Cihat Albayrak	editor@hayalbilgisi.org
Har	İki Aylık	Kemal Vural Tarlan	hardergi@hotmail.com
Islık (Sanal dergi)	İki Aylık	Engin Akbaba	islikdergi@gmail.com
İnsancıl	Aylık	Cengiz Gündoğdu	insancildergisi@hotmail.com
İskele	Mevsimlik	Safa Arslan	iskeledergi@gmail.com
İtibar	Aylık	İbrahim Tenekeci	itibardergisi@hotmail.com
İzlek (Kapandı)	Aylık	Nizamettin Uğur	izlekedebiyat@mynet.com
İmge Öyküler (Kapandı)	İki Aylık/Öykü dergisi	Özcan Karabulut
İmlasız (Anarşist)	İki Aylık	Halim Şafak	imlasizyazisma@hotmail.com
İspinoz (Kapandı)	İki Aylık/Şiir dergisi	Hasan Güneş	hasangunes1972@superonline.com
insanokur.org	Solcu internet sitesi	Ümit Yıldırım	insanokur.org@gmail.com
Kurşun Kalem	İki Aylık	Veysel Çolak	kursunkalem2009@gmail.com
Kar	İki Aylık	Niyazi Yaşar	niyaziyasar@hotmail.com
Kertenkele	Üç Aylık	Şermin Hüküm	kertenkeleedebiyatdergisi@ gmail.com
Kuzey Yıldızı (Kapandı)	İki Aylık	Vedat Kamer	kuzeyyildizi@kuzeyyildizi.com
Kum	İki Aylık	Gencer Uçar	asimsek70@hotmail.com
Kaçak Yayın (Kapandı)	Aylık	Aslan Özdemir	lm@leman.com.tr
Kurtuba	Aylık	Ahmet Tek	kurtubadergi@gmail.com
Kıyı	İki Aylık	Fethi Yılmaz	kiyidergisi@gmail.com
Köprü	Üç Aylık	Mesut Zaimoğlu	irtibat@koprudergisi.com
Karagöz	Üç Aylık/Şiir dergisi	Hakan Şarkdemir	karagoz@ebabilyayinlari.com
Kitap-lık	Aylık	Murat Yalçın	myalcin@ykykultur.com.tr
Koridor	Üç Aylık	Levent Özbek	koridordergi@yahoo.com
Kül Öykü	İki Aylık/Öykü dergisi	Bilal Kolbüken	kuloyku@yahoo.com
Karakalem	Aylık	Metin Karabaşoğlu	karakalem@karakalem.net
Kurgu	İki Aylık	Alaattin Topçu	kurgukulturmerkezi@gmail.com
Karayazı	İki Aylık	Süreyya Filiz Sisli	karayazi.editor@gmail.com
Karşın	İki Aylık	Dilek Genç Dilsiz	info@herseyekarsin.com
Kardelen	İki Aylık	Kadir Bayrak	kardelen@kardelendergisi.com
Kökler (Kapandı)	Üç Aylık	Osman Özbahçe	koklerdergi@yahoo.com
Lacivert	İki Aylık	Esengül Kutkan	lacivert_2005@yahoo.com
Ludingirra (Kapandı)	Üç Aylık/Şiir dergisi	Nemciye Alpay
Mesele	Aylık	Osman Akınhay	mesele@agorakitapligi.com
Mavera (Kapandı)	Aylık	Cahit Zarifoğlu
Milliyet Sanat	Aylık	Abdi İpekçi	webadmin@milliyet.com.tr
Mühür	İki Aylık/Şiir dergisi	Mustafa Fırat	muhur_siir@hotmail.com
Mahsus Mahal	Üç Aylık	Aytekin Yılmaz	mahsusmahaldernegi@gmail.com
Mor Taka	Aylık/Şiir dergisi	Yaşar Bedri Özdemir	mortaka@gmail.com
Mostar	Aylık	Mustafa Fuat Er	dergi@mostar.com.tr
Mavi ADA	Mevsimlik	Şenol Yazıcı	adamavi@gmail.com
Moral Dünyası	Aylık	Yavuz Bahadıroğlu	moral@moraldergisi.com
Modern Zamanlar	Mevsimlik/Sinema dergisi	Tuncer Çetinkaya	m_zamanlar@hotmail.com
memurlar.net	İnternet sitesi	Fazıl Güven	memurlar@gmail.com
Mavi Yeşil	İki Aylık	Hasan Öztürk	bilgi@maviyesildergisi.com
Notos Öykü	İki Aylık	Semih Gümüş	editor@notoskitap.com
Nikbinlik	Aylık	Ahmet Antmen	nikbinlik_oet@yahoo.com
Nida	Aylık	Fatih Bütün	nida_dergisi@hotmail.com
Patika	Aylık	Abdullah Çelikarslan	patikadergisi@yahoo.com
Poetikhaber	Blog sayfası	Mustafa Celep	poetikhaber@gmail.com
Papirüs (Kapandı)	Aylık	Cemal Süreya
Picus (Kapandı)	Aylık	Gülenay Börekçi
Roman Kahramanları	Üç Aylık	Ömer Asan	heyamola@heyamola.net
Ortanca	Üç Aylık	İbrahim İmer	ortancadergisi@gmail.com
Öteki-siz (Kapandı)	Aylık	Salih Aydemir
Özgür Edebiyat	İki Aylık	Metin Celal	ozguredebiyat@gmail.com
Öykü Teknesi	Aylık	Aydın Şimşek	delilerteknesigenc@hotmail.com
Sanat Cephesi	Üç Aylık	Sırrı Öztürk	sanatcephesi@gmail.com
SanatLog sanatlog.com	İnternet sitesi	Hakan Bilge	hakanbilge@sanatlog.com
Sıcak Nal	İki Aylık	Süreyya Evren	sicaknal@gmail.com
Sabit Fikir	Aylık	Elif Bereketli	editor@sabitfikir.com
Sincan İstasyonu	Aylık	Abdülkadir Budak	sincanistasyonu@mynet.com
Sinema	Aylık/Sinema dergisi	Mehmet Açar Engin Ertan
Siyahi (Anarşist/Kapandı)	İki Aylık	Bülent Usta	siyahieditor@gmail.com
Sızıntı	Aylık	Dr. Arif Sarsılmaz	sizinti@sizinti.com.tr
Somuncu Baba	Aylık	Musa Tektaş	bilgi@somuncubaba.net
Sombahar (Kapandı)	Aylık/Şiir dergisi	Murat Yalçın
Sözcükler	İki Aylık	Turgay Fişekçi	tfisekci@gmail.com
Seçilmiş Hikayeler (Kapandı)	Aylık/Öykü	Salim Şengil
Sühan (Kapandı)	İki Aylık	Hüseyin Kaya	huseynkaya@gmail.com
Sanat ve Hayat (Kapandı)	Aylık	Hacı Orman
Sınırda (Kapandı)	Üç Aylık	Hüsamettin Çetinkaya	info@sinirda.org
S’imge (Kapandı)	İki Aylık	Emine Tutar	simgedergisi@siirkenti.com
Sosyalist Forum sosyalistforum.org	Sosyalist internet sitesi	Bilal Kolbüken	info@tekojin.com
Şiir Atı (Kapandı)	İki Aylık/Şiir dergisi	Seyhan Erözçelik	siirati@turk.net
Şiiri Özlüyorum	Aylık/Şiir dergisi	Fuat Çiftçi	fuatciftci70@gmail.com
Şehrengiz	İki Aylık	Cihat Karaman	sehrengizdergisi@hotmail.com
Şiir Akademisi	İnternet sitesi	Hilmi Haşal	siirakademisi@gmail.com
Şiir Saati	Üç Aylık/Şiir dergisi	Gülümser Çankaya	gulumsercankaya@yahoo.com
Tersakan Toros	İki Aylık	Ali Ozanemre	tersakantoros@gmail.com
Taflan (Kapandı)	İki Aylık	Faruk Bal	taflandergi@gmail.com
Türk Edebiyatı	Aylık	Beşir Ayvazoğlu	tedev@turkedebiyati.com.tr
Temrin	Aylık	Hüseyin Kaya	bilgi@temrindergisi.com
Tasfiye	Aylık	Ahmet Örs	tasfiyedergisi@gmail.com
Türkçe Bilgi	İnternet sitesi		bilgi@turkcebilgi.com
Türk Dili	Aylık	Şükrü Haluk Akalın
Umran	Aylık	Şemsettin Özdemir	umran@umrandergisi.com
Varlık	Aylık	Enver Ercan	varlik@varlik.com.tr
Virgül (Kapandı)	İki Aylık	Mustafa Arslantunalı	virguldergisi@gmail.com
Videosinema (Kapandı)	Aylık/Sinema dergisi	Vecdi Sayar
Yaba/Yaba Edebiyat	İki Aylık	Aydın Doğan	yaba@yabaedebiyat.com
Yasakmeyve	İki Aylık/Şiir dergisi	Bülent Usta	editor@yasakmeyve.com
Yordam	İki Aylık	Mehmet Sait Çakar	mehmetsaitcakar@gmail.com
Yaprak (Kapandı)	On beş günlük	Orhan Veli Kanık
Yağmur	İki Aylık	Abdullah Aymaz	info@yagmurdergisi.com.tr
Yedi İklim	Aylık	Ali Haydar Haksal	yediiklim@yahoo.com
Yumuşak g	İki Aylık	Adullah Faruk Gönüllü	heybe@yumusakg.com
Yeniyazı	İki Aylık	Yavuz Türk	yeniyazi@gmail.com
Yitik Ülke (Kapandı)	Aylık	Kadir Aydemir	yitikulke@gmail.com
Yolcu	İki Aylık	Ferhat Kalender	yolcudergisi@hotmail.com
Yom Sanat (Kapandı)	İki Aylık	Cuma Duymaz	yom-sanat@yahoo.com
Yeni İnsan Yeni Sinema	Üç Aylık/Sinema dergisi	Zahit Atam	yenisinema@yenisinema.net
Yüzakı	Aylık	Muhammet Ali Eşmeli	dergi@yuzaki.com
Yedinci Sanat (Kapandı)	Aylık/Sinema dergisi	Atilla Dorsay
Yeni Sinema (Kapandı)	Aylık/Sinema dergisi	Şakir Eczacıbaşı
Yeni Film	Üç Aylık/Sinema dergisi	Bülent Görücü	yenifilm@gmail.com
Yön (Kapandı)	Aylık	Doğan Avcıoğlu
Yazko Edebiyat (Kapandı)	Aylık	Memet Fuat
Yaratım	Aylık/Şiir dergisi	Ahmet Çakmak	yaratisiir@yahoo.com
SanatLog	Kültür	Sanat	Edebiyat
	sanatlog.com

Batı Edebiyatının Önemli Şair ve Yazarları

SanatLog.com için hazırlayan: Osman Akyol

İletişim: osmanakyol72@hotmail.com

YAZAR	YAŞADIĞI DÖNEM	UYRUĞU	EDEBİYATA KATKISI
Aristophanes (Aristofanes)	M.Ö. 456-386	Eski Yunanlı	Eşek Arıları adlı komedyasıyla ünlü oyun yazarı
Aiskhylos (Asiklos)	M.Ö. 525-456	Antik Yunanlı	Zincire Vurulmuş Prometheus (Promete), Persler, Yalvaran Kızlar, Agamemnon gibi tragedyalarıyla ünlü oyun yazarı
Aisopos (Ezop)	M.Ö. 6. yüzyıl	Eski Yunanlı	Fabl denen hayvan masallarıyla ünlü masal derleyicisi. Masallarını Ezop Masalları adlı kitabında topladı
Aristoteles	M.Ö. 384-322	Antik Yunanlı	Organon (Alet) ve Poetika (Şiir Sanatı) gibi kitaplarıyla ünlü filozof
Alphonse Daudet (Alfons Dode)	1840-1897	Fransız	Natüralist yazar
Arthur Rimbaud (Artur Rimbo)	1854-1891	Fransız	Sembolist şair
Andre Gide (Andre Jid)	1869-1951	Fransız	Hümanist yazar
Agatha Christie (Agata Kristi)	1890-1976	İngiliz	Dedektif romanlarıyla ünlü yazar
Alexandre Dumas (Aleksandr Düma)	1802-1870	Fransız	Üç Silahşörler ve Monte Kristo Kontu gibi tarihi romanlarıyla ünlü romantik yazar
Alain (Alen)	1868-1951	Fransız	Deneme yazarı
Aleksandr Puşkin	1799-1837	Rus	Modern Rus edebiyatının kurucusu sayılan, Yüzbaşının Kızı romanıyla ünlü romantik yazar
Anton Çehov	1860-1904	Rus	Martı, Vanya Dayı, Vişne Bahçesi gibi oyunlarıyla ünlü, aynı zamanda modern kısa öykücülüğün kurucusu sayılan, Rus gerçekçi oyun yazarı
Alphonse de Lamartine (Alfons dö Lamartin)	1790-1869	Fransız	Şairane Duyuşlar ve Graziella adlı şiirleriyle ünlü şair
Arthur Schopenhauer (Artur Şopenhaver)	1788-1860	Alman	İmmanuel Kant (İmanuel Kant)’ın öğrencisi olan Alman filozof
Albert Camus (Alber Kamü)	1913-1960	Fransız	Nobel Edebiyat Ödülü sahibi varoluşçu yazar
Antonio Gramsci (Antonyo Gramski)	1891-1937	İtalyan	İtalyan Komünist Partisi’nin kurucu üyesi olan düşünür, siyasetçi ve Marksist kuramcı. Hegemonya, sivil toplum, altyapı-üstyapı ilişkileri ve toplumda aydınların işlevi gibi konularda Marksist literatüre katkı yapmıştır.
Alfred de Vigny (Alfred dö Vinyi)	1797-1863	Fransız	Şiirlerinde karamsar düşünceler hakim olan romantizmin öncülerinden Fransız şair, oyun ve roman yazarı
Alfred de Musset (Alfred dö Müsse)	1810-1857	Fransız	Fransız romantik şair ve oyun yazarı
Andre Breton (Andre Bröton)	1896-1966	Fransız	Psikolojik çözümlemeler içeren gerçeküstücülük edebiyat akımının kurucusu
Arnold Bennett (Arnold Benet)	1867-1931	İngiliz	İngiliz roman yazarı
Arthur Rimbaud (Artur Rimbo)	1854-1891	Fransız	Sembolist şair
Arthur Miller (Artur Milır)	1915-2005	Amerikalı	ABD’li oyun yazarı
Bertolt Brecht (Bertold Breht)	1898-1956	Alman	Kendini komünist olarak tanımlayan ve epik (diyalektik) tiyatronun kurucusu sayılan Alman şair ve oyun yazarı
Bernard Shaw (Bernard Şov)	1856-1950	İrlandalı	Kadın haklarının koyu bir savunucusu olup aynı zamanda örgün eğitime karşı olan, Pygmalion (Pigmalyon) adlı oyunuyla ünlü sosyalist oyun yazarı
Ben Jonson (Ben Conson)	1572-1637	İngiliz	İngiliz tiyatrocu
Charles Dickens (Çarls Dikıns)	1812-1870	İngiliz	Oliver Twist (Olivır Tivist), Bay Pickwick (Pikvik)’in Serüvenleri ve David Copperfield (Deyvid Kapırfiyıld) gibi romanlarıyla ünlü gerçekçi roman yazarı
Cicero (Çiçereo)	M.Ö. 106-43	Latin (Romalı)	Söylevleriyle ünlü hatip
Charles Baudelaire (Şarl Bodler)	1821-1867	Fransız	Elem Çiçekleri şiiriyle ünlü sembolist şair
Chateaubriand (Şatobriyan)	1790-1869	Fransız	Romantizm akımının öncülerinden Fransız yazar
Charles Bukowski (Çarls Bukovski)	1920-1994	Amerikalı	Eserlerinde genellikle alkolikler, fahişeler ve depresyondakiler gibi marjinal yaşayan insanları anlatan şair, öykücü ve romancı. Kült olmuş kitapları arasında “Kadınlar” ve “Pis Moruğun Notları” gibi öykü kitapları sayılabilir.
Demosthenes (Demostenes)	M.Ö. 384-322	Antik Yunanlı	Nutuklarıyla (söylevleriyle) ünlü Yunanlı düşünür
Daniel Defoe (Denyıl Defo)	1660-1731	İngiliz	Robinson Crusoe (Robinson Kruzo) adlı romanıyla ünlü gerçekçi yazar
Dante Alighieri (Dante Aligiyeri)	1265-1321	İtalyan	Yapay destan İlahi Komedya’nın yazarı ve aynı zamanda Rönesans’ın fikir babası İtalyan şair ve politikacı
Dale Carnegie (Deyl Karnec/gi)	1888-1955	Amerikalı	“Dost Kazanma ve İnsanları Etkileme Sanatı” ve “Üzüntüyü Bırak Yaşamaya Bak” gibi kitapları bir dönem peynir ekmek gibi satılan yazar, hatip, kişisel girişimci ve kişiler arası iletişim uzmanı
Denis Diderot (Dönis Didero)	1713-1784	Fransız	Aydınlanma Çağı’nda bir tür kaldıraç görevi yapan Ansiklopedi dergisinin baş editörü
Euripides (Evripides)	M.Ö. 480-406	Antik Yunanlı	İphigenia (İfijenya), Helen, Alkestis, Elektra, Herakles (Herkül) gibi tragedyalarıyla ünlü trajedi şairi
Emile Zola (Emil Zola)	1840-1902	Fransız	Natüralizmin kurucusu sayılan; Meyhane, Germinal, Nana, Toprak gibi romanlarıyla ünlü yazar Not: Germinal mutlaka okunmalı
Ernest Hemingway (Örnıst Hemingvey)	1899-1961	Amerikalı	Çanlar Kimin İçin Çalıyor, İhtiyar Adam ve Deniz, Silahlara Veda gibi romanlarıyla ünlü gerçekçi yazar
Erich Maria Remarque (Erih Maria Remark)	1898-1970	Alman asıllı Amerikalı	Naziler tarafından romanları yakılmış, Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok adlı romanıyla ünlü Alman romancı.
Edgar Allen Poe (Edgır Elın Po)	1809-1849	Amerikalı	Morg Sokağı Cinayeti adlı öyküsü ve Annabel Lee (Anabel Li) şiiriyle ünlü sembolist şair ve yazar
Erich von Daniken (Erik fon Daniken)	1935-…. /td	İsviçreli	Tanrıların Arabaları adlı New Age türdeki kitabıyla meşhur araştırmacı yazar
Eugene O’Neill (Öjen Oneyl)	1888-1953	Amerikalı	Klasik üslup ve teknikle yazdığı Matem Elektra’ya Yakışır adlı oyunuyla bilinen Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Amerikalı oyun yazarı
Edmond Rostantd (Edmon Rotsan)	1868-1918	Fransız	Cyrano de Bergerac (Sirano dö Berjerak) isimli oyunuyla bilinen romantik şair ve tiyatrocu
Ezra Pound (Ezra Paund)	1885-1972	Amerikalı	İmgeci şiir akımının kurucu Amerikalı şair
Edmund Spenser (Edmın Spensır)	1552-1599	İngiliz	Ortaçağ modasına uygun olarak romantik ve destansı şiirler yazan İngiliz şair
Francis Bacon (Frensıs Beykın)	1561-1626	İngiliz	Geliştirdiği tümevarım yöntemiyle mantığa katkı yapmış ekspresyonist yazar
Friedrich Schiller (Fridrih Şiller)	1759-1805	Alman	Wilhelm Tell (Vilhelm Tel), Don Carlos (Don Karlos) gibi oyunlarıyla ünlü oyun yazarı ve didaktik şair
Friedrich Hebbel (Fridrih Ebel)	1813-1863	Alman	Modern tiyatronun kurucusu olan Alman oyun yazarı
Francesco Petrarca (Françesko Petrarka)	1304-1374	İtalyan	Soneleriyle ünlü Rönesans dönemi hümanist şairi
Fyodor Dostoyevski	1821-1881	Rus	Bir başyapıt olan “Suç ve Ceza” romanı yanında Karamazof Kardeşler ve Budala gibi romanlarıyla da ünlü olan gerçekçi Rus yazar
Franz Kafka (Franz Kafka)	1883-1924	Avusturya-Macaristan İmparatorluğu (Çek Cumhuriyeti)	Alaycı karamsarlığıyla ünlü Yahudi asıllı yazar
François Coppee (Fransuva Kope)	1842-1908	Fransız	Türk şair Tevfik Fikret’i etkilemiş parnasyen (gerçekçi) şair
Friedrich Nietzsche (Frederik Niçe)	1844-1900	Alman	Böyle Buyurdu Zerdüşt kitabıyla ünlü, “üstün insan” fikrinin savunucusu varoluşçu Alman filozof. Psikanalizde kullanılan “bilinçaltı” kavramından ilk söz eden kişi olarak Sigmund Freud (Sigmund Froyd)’u etkilemiştir. Ateizme inanan ve “tanrı öldü!” aforizmasıyla ünlü yazar. Deccal adlı eserinde Hristiyanlığı eleştirmiş ve kendisinin “deccal” olduğunu savunmuştur.
François de Malherbe (Fransuva dö Malerb)	1555-1628	Fransız	Tipik 17. yüzyıl Fransız şairi
François Rabelais (Fransuva Rable)	1494-1553	Fransız	Rönesans dönemi Fransa’sının ünlü kurgu yazarı
François Fenelon (Fransuva Fenelon)	1651-1715	Fransız	Edebiyatımızdaki “ilk çeviri roman” ünvanına sahip Telemaque (Telemak) adlı romanın yazarı
Federico Garcia Lorca (Federiko Garsiya Lorka)	1899-1936	İspanyol	İspanya iç savaşında milliyetçiler tarafından öldürülmüş şair ve oyun yazarı
Gustave Flaubert (Güstav Flober)	1821-1880	Fransız	Madam Bovary (Madam Bovari) romanıyla ünlü gerçekçi roman yazarı
Giovanni Boccacio (Covanni Bokkaçyo)	1313-1375	İtalyan	Decameron (Dekameron) adlı Dünya edebiyatında ilk öykü sayılan yapıtın yazarı olan Rönesans dönemi hümanist yazar
Grimm (Grim) Kardeşler: Jacob (Yakop), Wilhelm (Vilhelm)	Jacob (1787-1865), Wilhelm (1786-1859)	Alman kardeşler	Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler, Bremen Mızıkacıları, Çizmeli Kedi ve Kül Kedisi gibi pek çok masalın derleyicisi
Gustave Apolinaire (Güstav Apoliner)	1830-1918	Fransız	Fransız şair
Goncourt (Gonkur) Kardeşler: Edmond (Edmond), Jules (Jul)	Edmond (1822-1896), Jules (1830-1870)	Fransız	Doğal (natüralist) romancı kardeşler
Guy de Maupassant (Güy dö Mopasan)	1850-1893	Fransız	Natüralist öykü yazarı
George Orwell (Corc Orvıl)	1903-1950	İngiliz	Bin Dokuz Yüz Seksen Dört adlı bilim kurgu romanında yarattığı Big Brother (Büyük Birader) kavramıyla ünlü yazar
Georges Politzer (Corc Politzer)	1903-1942	Macar asıllı Fransız	Paris İşçi Üniversitesinde diyalektik materyalizm derslerine girdi. Öğrencilerinin tuttuğu notlara dayanarak ölümünden sonra yayınlanan Felsefenin Temel İlkeleri adlı eseri Türkiye’de de geniş bir okuyucu kitlesine ulaştı. 12 Eylül darbesinde ilk bu kitap yasaklandı. “Kızıl Kafalı Filozof” olarak bilinen yazar 1942’de Naziler tarafından kurşuna dizilerek öldürüldü.
George Byron (Corc Bayron)	1788-1824	İskoç	Romantizm akımının önde gelen şairlerinden
Gerhart Hauptmann (Gerhar Haupman)	1862-1946	Alman	Natüralizmin en önemli temsilcisi sayılan Alman oyun yazarı
Homeros	M.Ö. 8. yüzyıl	Antik Yunanlı	İlyada (İlyada) ve Odysseia (Odise) destanlarıyla ünlü yazar
Horatius (Horasyus)	M.Ö. 65-8	Latin (Romalı)	Satirik ve didaktik şiirleriyle ünlü şair
Herodotos (Herodot)	M.Ö. 484-425	Antik Yunanlı	“Tarihin babası” ünvanına sahip bugünkü adı Bodrum olan antik şehir Halikarnas’ta dünyaya gelmiş Yunanlı tarihçi. Herodotos Tarihi adlı kitabıyla bilinir.
Honore de Balzac (Onore dö Balzak)	1799-1850	Fransız	Goriot (Goryo) Baba, Vadideki Zambak ve Eugenie Grandet (Öjeni Grande) gibi realist romanlarıyla ünlü yazar
Hermann Hesse (Herman Hesse)	1877-1962	Alman asıllı İsviçreli	Eserlerinde kendini kanıtlama, kendi olma ve kendini aşma gibi temaları işlemiş Nobel Edebiyat Ödüllü yazar ve ressam
Hermann Sudermann (Herman Zuderman)	1857-1928	Alman	Alman oyun yazarı
Heinrich von Kleist (Haynrih fon Klays)	1777-1811	Alman	İntihar ederek ölen Alman şair, romancı ve tiyatrocu
Heinrich Heine (Haynrih Hayne)	1797-1856	Alman	Ünlü Alman şair
İvan Sergeyeviç Turgenyev	1818-1883	Rus	Babalar ve Oğulları romanıyla ünlü realist roman yazarı
Jules Verne (Jül Vern)	1828-1905	Fransız	Dünyanın Merkezine Yolculuk, Aya Yolculuk, Denizler Altında Yirmi Bin Fersah, Seksen Günde Devr-i Alem gibi bilimkurgu romanlarıyla ünlü yazar
Jonathan Swift (Conıtın Sıvift)	1667-1745	İngiliz	Gulstrongliver (Güliver)’in Gezileri adlı romanıyla ünlü yazar
Johann Wolfgang von Goethe (Yohan Volfgang fon Göte)	1749-1832	Alman	Genç Werther (Verter)’in Acıları romanı ve Faust (Faust) adlı oyunuyla ünlü, edebiyatta “fırtına ve coşku” döneminin kurucusu ve en önemli temsilcisi olan romantik yazar
John Steinbeck (Con Ştaynbek)	1902-1968	Amerikalı	Fareler ve İnsanlar, Gazap Üzümleri ve Sardalya Sokağı gibi romanlarıyla ünlü natüralist roman yazarı
Jean Racine (Jan Rasin)	1639-1699	Fransız	Andromaque (Andromak), İphigenie (İfijeni), Phaidra (Fedra) gibi tragedyalarıyla ünlü oyun yazarı
Jean-Jacques Rousseau (Jan Jak Ruso)	1712-1778	Fransız	Fransız İhtilalinin fikir babalarından sayılan, Toplum Sözleşmesi adlı düşünce kitabıyla ünlü romantik Fransız yazar
John Fante (Con Fante)	1909-1983	İtalyan asıllı Amerikalı	Charles Bukowski’nin yakın arkadaşı olan romancı, kısa hikaye yazarı ve senarist.
John Milton (Con Milton)	1608-1674	İngiliz	Kaybolmuş Cennet adlı epik (destansı) şiiriyle tanınan İngiliz şair
Jack London (Cek Landın)	1876-1916	Amerikalı	Vahşetin Çağrısı, Beyaz Diş gibi romanlarıyla ünlü yazar
James Joyce (Ceymis Coys)	1882-1941	İrlandalı	Getirdiği anlatım yenilikleriyle 20. yüzyıl edebiyatını derinden etkilemiş empresyonist (izlenimci) yazar
Julio Cortazar (Hulyo Kortazar)	1914-1984	Arjantinli	Öykülerinde fantastik öğelere yer veren, gerçek dünyayla olağandışı yaşamı iç içe geçiren Arjantin’in en büyük yazarı
Jean Paul Sartre (Jan Pol Sartır)	1905-1980	Fransız	Varoluşçu felsefenin önde gelen isimlerinden yazar, düşünür ve entelektüel
Jose Maria de Heredia (Jose Mariya dö Heredya)	1842-1905	Kübalı	Soneleri ile ünlü; annesi Fransız, babası Kübalı Parnasyen (şiirde gerçekçi) şair. Türk şair Yahya Kemal Beyatlı üzerinde etkili olmuştur.
John Keats (Con Kits)	1795-1821	İngiliz	İngiliz romantik şair
Jean de La Bruyere (Jan dö La Bruyer)	1645-1696	Fransız	Klasisizm yanlısı Fransız yazar ve ahlakçı
Jean-Christophe Grange (Jan Kristof Granj)	1961-…	Fransız	Türkiye’de, ülkücülere göndermeler yapan “Kurtlar İmparatorluğu” romanıyla tanınan Fransız yazar
Jane Austen (Ceyn Osten)	1775-1817	İngiliz	Kadın roman yazarı ve şair
Knut Hamsun (Nat Hamsın)	1859-1952	Norveçli	Açlık ve Dünya Nimeti gibi romanlarıyla ünlü, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi yazar
Kurt Cobain (Kört Kobeyn)	1967-1994	Amerikalı	Nirvana grubunun kurucularından olan şarkıcı, söz yazarı, müzisyen ve sanatçı
Karl Marx (Karl Marks)	1818-1883	Alman	Das Kapital I. Cilt ve Engels’le birlikte kaleme aldığı Komünist Parti Manifestosu kitaplarıyla ünlü komünizmin fikir babası sayılan Alman düşünür
Lev Nikolayeviç Tolstoy	1828-1910	Rus	Savaş ve Barış, Anna Karenina, Diriliş, İvan İlyiç’in Ölümü ve Hacı Murat romanlarıyla ünlü realist yazar
Le Sage (Lö Saj)	1668-1747	Fransız	Töre romanlarıyla ünlü Fransız yazar
La Fontaine (La Fonten)	1621-1695	Fransız	Fabl türündeki masallarıyla ünlü klasik yazar
Lewis Carrol (Luiz Kerıl)	1832-1898	İngiliz	Alice (Alis) Harikalar Diyarında kitabıyla ünlü yazar, matematikçi, mantıkçı, papaz ve fotoğrafçı
Louis Aragon (Lui Aragon)	1897-1982	Fransız	Mutlu Aşk Yoktur şiiriyle ünlü dadaist (kuralsız) şair ve romancı
Lessing (Lesing)	1729-1781	Alman	Alman edebiyatının ilk önemli eleştirmenidir
Moliere (Molyer)	1622-1673	Fransız	Cimri, Kibarlık Budalası, Hastalık Hastası, Zoraki Tabip gibi oyunlarıyla ünlü komedi yazarı
Mark Twain (Mark Tveyn)	1835-1910	Amerikalı	Tom Sawyer (Tom Sevyır)’ın Maceraları, ve Huckleberry Finn (Hakılberi Fin)’in Maceraları gibi romanlarıyla ünlü yazar
Michel de Montaigne (Mişel dö Monteyn)	1533-1592	Fransız	Edebiyatta deneme türünün kurucusu sayılan, Denemeler adlı kitabıyla ünlü deneme yazarı
Miguel de Cervantes (Miguel dö Sörvantes)	1547-1616	İspanyol	Don Quijote (Don Kişot) adlı romanıyla ünlü yazar
Maksim Gorki	1868-1936	Rus	Ana, Küçük Burjuvalar ve Halk Düşmanı gibi romanları yanında 1 Mayıs Marşı’nın söz yazarı da olan sosyalist gerçekçi yazar
Madame de Stael (Madam dö Stael)	1766-1817	Fransız asıllı İsviçreli	Fransız romantik yazar
Madame de La Fayette (Madam dö La Fayet)	1634-1693	Fransız	Klasisizmin önemli temsilcilerinden olan yazar,  ilk tarihi roman yazarı ünvanına sahip
Marcel Proust (Marsel Prust)	1871-1922	Fransız	Kayıp Zamanın İzinde adlı kitabıyla ünlü, eşcinsel yazar
Mario Puzo (Maryo Puzo)	1920-1999	Amerika	The Godfather (Baba) romanıyla ünlü romancı ve senarist
Milan Kundera	1929-…	Çek asıllı Fransız	Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği romanıyla ünlü roman yazarı
Montesquieu (Monteskiyö)	1689-1755	Fransız	Yasama, yürütme ve yargının ayrı olması anlamına gelen kuvvetler ayrılığı fikrini ortaya atmış bir politik düşünürdür.
Nikolay Vasilyeviç Gogol	1809-1852	Rus	Ölü Canlar romanı ve Müfettiş oyunuyla ünlü gerçekçi yazar
Nicolas Boileau (Nikola Bualo)	1636-1711	Fransız	Klasisizmin kurucusu Fransız şair
Noam Chomsky (Noam Çomski)	1928-…	Amerikalı	Küreselleşme karşıtlığıyla ünlü Amerikalı dilbilimci. Yeni Dünya Düzeninde Yalanlar ve Gerçekler adında ABD’nin neo-liberal politikalarını eleştiren bir kitabı var.
Oscar Wilde (Oskar Vayld)	1854-1900	İrlandalı	Eşcinsel yazar
O’Henry (Ohenri)	1862-1910	Amerikalı	Öykülerini şaşırtıcı sonlarla bitiren Amerikalı öykü yazarı
Octavio Paz (Oktavyo Paz)	1914-1998	Meksikalı	Nobel edebiyat ödülü sahibi, gerçeküstücü yazar, şair ve diplomat
Plautus (Platus)	M.Ö. 254-184	Latin (Romalı)	Komedya yazarı
Platon (Eflatun)	M.Ö. 427-347	Antik Yunanlı	Batılı anlamda ilk üniversite sayılan Atina Akademisinin kurucusu olan, “Devlet” ve “Sokrates’in Savunması” adlı kitaplarıyla ünlü filozof ve diyalog yazarı
Pindaros (Pindar)	M.Ö. 4. yüzyıl	Antik Yunanlı	Antik Yunanlı şair
Paul Bourget (Pol Burje)	1852-1935	Fransız	Halit Ziya Uşaklıgil’i etkilemiş romancı
Pierre Corneille (Piyer Korney)	1606-1684	Fransız	Le Cid (Lö Sid) adlı tagedyasıyla ünlü Fransız trajedi yazarı
Pierre de Ronsard (Piyer dö Ronsar)	1524-1585	Fransız	Rönesans dönemi Fransız şairi
Paul Verlaine (Pol Verlen)	1844-1896	Fransız	Sembolist şair
Pablo Neruda	1904-1973	Şilili	Nazım Hikmet’e hayranlığıyla bilinen şair
Paul Auster (Pol Oster)	1947-…	Amerikalı	Absürd türde yazdığı romanlarıyla bilinen postmodern roman yazarı, şair ve senarist
Paul Eluard (Pol Eluar)	1895-1952	Fransız	Gerçeküstücü Fransız şair
Philippe Soupault (Filip Supo)	1897-1990	Fransız	Gerçeküstücü şair
Percy Bysshe Shelley (Persi Biş Şeli)	1792-1822	İngiliz	İngiliz romantik şair
Roger Garaudy (Roje Garodi)	1913-…	Fransız	Bir dönem Fransız Komünist Partisi üyesiyken 1982 yılında Müslüman olan düşünür ve yazar
Richard Bach (Riçırd Bah)	1936-…	Amerikalı	Martı romanıyla ünlü yazar
Ralph Waldo Emerson (Ralf Valdo Emırsın)	1803-1882	Amerikalı	Biçimsel/şekilsel dinin geçerliliğini savunan transandantalizm akımının öncüsü sayılan ABD’li yazar ve düşünür
Sappho (Safo)	M.Ö. 5. yüzyıl	Antik Yunanlı	Eski Yunan lirik şairi
Sophokles (Sofokles)	M.Ö. 495-406	Antik Yunanlı	Kral Oedipus (Oidipus), Elektra, Trakhis (Trakis) Kadınları, Aias, Antigone, Philoktetes (Filoktetes) gibi tragedyalarıyla ünlü trajedi yazarı
Seneca (Seneka)	M.Ö. 4-M.S. 65	Latin (Romalı)	Aynı zamanda filozof olan tragedyalarıyla ünlü oyun yazarı
Stendhal (Stendal)	1783-1842	Fransız	Kızıl ve Kara, Parma Manastırı gibi realist romanlarıyla ünlü yazar
Samuel Beckett (Samuel Bekıt)	1906-1989	İrlandalı	Godot (Godo)’yu Beklerken oyunuyla ünlü ve aynı zamanda absürd tiyatronun en önemli temsilcilerinden sayılan nihilist oyun yazarı
Stephane Mallarme (Stefan Malarme)	1842-1898	Fransız	Modern Batı şiirinin kurucusu sayılan sembolist şair
Stephen King (Stefın King)	1947-…	Amerikalı	The Dark Tower (Kara Kule) roman serisiyle ünlü, “korku-gerilim türünün en çok satan yazarı” ünvanına sahip yazar
Stefan Zweig (Stefan Zvayg)	1881-1942	Avusturyalı	Nazilerin kitaplarını yaktıkları Yahudi asıllı romancı, oyun yazarı ve gazeteci
Sylvia Plath (Silviya Pilat)	1932-1963	Amerikalı	Trajik yaşamı ve intiharıyla ünlü şair ve yazar. Yaşadığı depresyonu anlatan Sırça Fanus romanıyla ünlüdür. Aynı zamanda gizdökümcü şiirin önemli isimlerinden biridir.
Sully Prudhomme (Suli Prudom)	1839-1907	Fransız	Nobel Edebiyat Ödülü sahibi parnasyen (gerçekçi) şair
Sir Walter Scott (Sör Valter Skat)	1771-1832	İskoçyalı	Tarihi roman yazarı
Susanna Tamaro (Suzanna Tamaro)	1957-…	İtalyan	Yüreğinin Götürdüğü Yere Git romanıyla ünlü yazar. Eserlerinde hep bir hüzün vardır.
Tomas Stearns Eliot (Tamıs Störns Elyıt)	1888-1965	Amerikalı	Şair
Thomas Mann (Tomas Man)	1875-1955	Alman asıllı Amerikalı	Tarihi roman yazarı
Thomas More (Tomas Mor)	1478-1535	İngiliz	İdeal ve kurgusal bir adayı anlattığı Ütopya adlı romanıyla ünlü hümanist yazar, devlet adamı ve hukukçudur. Kral VIII. Henry tarafından idam edildi.
Torquato Tasso (Torkuato Tasso)	1544-1595	İtalyan	İtalyan şair
Umberto Eco (Umberto Eko)	1932-…	İtalyan	Gülün Adı ve Faucault (Fuko) Sarkacı romanlarıyla ünlü bilim adamı, yazar, edebiyatçı, eleştirmen ve düşünür
Vergilius (Virjilyus)	M.Ö. 70-19	Latin (Romalı)	Pastoral ve epik şiirleriyle ünlü şair
Victor Hugo (Viktor Hügo)	1802-1885	Fransız	Sefiller, Notre Dame (Notr Dam)’ın Kamburu gibi romanlarıyla ünlü, romantik yazar
Voltaire (Volter)	1694-1778	Fransız	Din ve İfade özgürlüğü başta olmak üzere insan hakları konularında Fransız Devrimi ve Aydınlanma hareketine yazdıklarıyla büyük katkı yapmış Fransız yazar ve filozof
Vladimir Mayakovski	1893-1930	Rus	İntihar ederek yaşamına son veren fütürist şair ve oyun yazarı
William Shakespeare (Vilyım Şekspir)	1564-1616	İngiliz	Hamlet, Macbeth (Makbet), Romeo ve Juliet (Romeo ve Jülyet), Venedik Taciri, Othello (Otello), Kral Lear (Liır), Julius Caesar (Jül Sezar) gibi oyunlarıyla ünlü romantik oyun yazarı
William Faulkner (Vilyım Folknır)	1897-1962	Amerikalı	Nobel Edebiyat Ödülü sahibi modernist yazar
Wilhelm Thomson (Vilhelm Tamsın)	1842-1927	Danimarkalı	1893 yılında Orhun Kitabelerini okumuş dilbilimci
Walt Whitman (Volt Vitman)	1819-1892	Amerikalı	ABD’li şair

 sanatlog.com

Theo Angelopoulos’tan İnciler

“Mitolojiyi kendine miras edinmiş bir kültürün içinde yaşıyorum. Tarihe insanı bir boyut katıyorum, çünkü tarihi insan yapar, mitoslar yapmaz.”

“Tarihi insanlar yapmaz. İnsan tarihin bir aracıdır, tarih tarafından koşullandırılmıştır.”

“Bir film yapmak o kadar zor ki. İnsanın eline kâğıdı kalemi alıp yazmaya başlayası geliyor. Fakat ben bir sinema adamıyım. Benim için dönen kameranın sesi kadar tahrik edici bir şey olamaz.”

“Bugün dünyanın televizyon aracılığıyla bize sunduğu sinema ve dil ‘Hanedan’ dizisinin dilidir. Oysa biz akıntıya kürek çeken filmler yapıyoruz.”

“Benim sinemam epiktir; öyküdeki kişiyi tarihsel bir bağlama yerleştirir. Karakterleri hayattakinden daha büyük olan Bertolt Brecht’te olduğu gibi, tarihin ya da fikirlerin taşıyıcısı olan benim karakterlerim de analiz edilmezler. Bergman’ınkiler gibi işkence çekmezler. Çok daha insancıldırlar. Kayıp şeyleri ararlar, arzu ile gerçek arasındaki kopuşta kaybolmuş şeylerin peşindedirler.”

“Dört oda dolusu ödülüm var. Cannes’da ödül aldığımda da söyledim: En güzel ödül seyircinin alkışlamasıdır.”

“Ben tüm tarihin içinde tek bir kişinin tarihi ne önem taşır, bunu araştırdım.”

“Filmlerimde uzun, yavaş bir evrim olageldi. Ben de Ken Loach ile aynı konumdan yola çıktım –sol konumdan. Ama ben hem pratikte, hem teoride işlerin benim gençlik hayallerime ihanet eden bir yönde gittiğini gördüm. Siyasete inanırdım. Şimdi kendimi inançsız biri sayıyorum.”

“Türkiye’de beni en çok etkileyen şey, yolda gençlerin beni durdurup ‘seni seviyoruz’ demeleriydi. Böyle bir şey Yunanistan’da hiç olmadı dedim kendi kendime.”

“En sevdiğin yönetmenler: Orson Welles ve Carl Dreyer.”

“Hep demode filmler yaptığımı biliyorum. Ama bu filmler insanın kökenine dönen bir jesti, duyguyu yakalamaya çalıyorlar. Örneğin, 14 yaşındaki bir çocuğun aşkın ebedi olduğunu düşünmesi. Kendimi özgür hissederek gönlümün istediği filmleri yaptım.”

“Bugün hiç kimsenin ilerleme için önereceği bir şey kalmadı. Ortada dolaşan söylemler ekonomi ve teknolojiden ibaret.”

“Çalışmalarım üç döneme bölünmüştür, bir dönem batı Avrupa’daki genel ideolojik kargaşayla örtüşen tarihi, siyasi filmler dönemi; tarih ve siyasetin artık tuvalde yer almadığı ve karakterler üzerinde daha fazla odaklandığım filmler ve daha varoluşçu, insan kaderini daha bir odağa yerleştirmiş, dış ve iç sınırlar, kayıp bir merkez arayışı gibi temaların uzun, büyük ve acılı bir ağıtın parçaları gibi ortaya çıkıp durduğu üçüncü bir dönem.”

“Ben Jean-Luc Godard’ın Marksist sınıfsal tanımlamasını doğru bulmuyorum. Bir yazsonu, Yunanistan’da bir dağ tepesinde, izole bir köydeydim. İnsanlar koyun sürüsüyle ovaya iniyorlardı. Sadece bir kahve açıktı. Ben adamlarımla oraya gidince kahveci bir grup şehirlinin belirmesine çok şaşırdı. Yardımcım, ‘Büyük İskender’den beri pek değişmemiş bir köy.’ dedi. Biraz sonra kahveci ‘Sakın bana Angelopoulos olduğunuzu söylemeyin! Filmlerinizi şehirde gördüm.’ dedi. Çok şaşırdım. Beni başkasıyla karıştırdığını düşündüm. O yüzden, ‘Ben sadece film yapan Angelopoulos’um’ dedim. Yaşlı biri vardı, artık varolmayan bir dönemden kalma giysiler içindeydi. Kahveci bu adama dönüp, ‘İşte bu adam, izlediğimiz filmi yapan adam.’ dedi. Şaşkınlığım iyice artmıştı. ‘Peki, filmi nasıl buldunuz?’ diye sordum. ‘Çok iyi anlamadım. Ama anlattığınız bizden bir şeydi.’ diye cevap verdi. Adamın tavrı Godard’ın sınıf tanımlamasının dışına taşan bir şey. Hep çok ilginç şeylerle karşılaşıyorum.”

“Ben sınır kavramını coğrafi anlamdaki bölen, ayıran çizgiden farklı bir boyutta görüyorum. Ben insani anlamdaki sınırlardan bahsediyorum. Yaşam ve ölüm arasındaki sınır, insanlar arasındaki sınır, özel ilişkilerdeki sınır, farklı etnik kökenler arasındaki sınır… Bunlar iletişimi engelleyen sınırlar.”

“Bence göçün dışsal olduğu kadar içsel bir tarafı da var. Eskiden bir ülkenin sosyal, ekonomik ve politik yapısından dolayı göçler meydana gelirdi. Fakat şimdi içsel nedenlere dayanıyor. Gitmek bir ihtiyaç halini aldı.”

“Değişik bir sinema dili bulmak istedim. Böylece seyirci kendini kolayca tanıyamayacağı bir anlatım şeklinin karşısında buldu. Aktif katılacağı bir tarzdı bu. İlk dönemim tarih, politik tavır ve dil sorunlarını çözümlemekle geçti.”

“Costa-Gavras gibi direkt politik film yapabilirdim. Ama ben farklı bir yol seçtim. Godard’ın dedi gibi filmleri politik bir biçimde yapmak bana daha uygun geldi.”

“İlk filmim Yeniden Yapılanma bir gerçeklikten yola çıktı. Bir sanat eseri bir gerçekliğe sahip olmak zorundadır. Gerçeklikten yola çıkarak şiirsel bir dünyaya ulaşmanız gerekir. Belki ben duygunun belgecisiyim. Ama kesinlikle sıradan gerçekliğin değil. Ben gerçekliği düşsel gerçekliğe dönüştürmeye çalıştım.”

“Öyle bir dönem vardı ki ulusal sinema yapmak çok gözdeydi. Böylece çeşitli halkları tanımak mümkün olurdu. Şimdi sadece festivalde karşımıza çıkıyorlar. Sinemalarda hep Amerikan filmleri gösteriliyor. Geçen yıllarda birkaç Yunan filmi kendilerine yer buldular. Bir de moda olduğu için Asya’dan gelen birkaç film oluyor.”

“Leyleğin Geciken Adımı’nı çekerken aralıksız kendi kendime sordum. Çalışmanın dışında ne arıyorum ben? Sorumu yanıtladım: Ben dünyamızın yaralarına parmak basıyorum. Yokoluşlarla ve varoluşlarla iletişim kurmak… Bir filmi gerçekleştirirken onun içindeki soruları da kendime yeniden soruyorum. Sadece öğrenmek için sorulan sorular değil bunlar. Kesintisiz diyalogu sağlamak istiyorum. Bana kalırsa, dünyamız belirgin bir hüzün taşıyor.”

“Benim sinemam şiir ve sevgi yoluyla kendi kurtuluşumu amaçlıyor. İdeolojik anlamda da Nikos Kazancakis gibi düşünüyorum; hiçbir şeye inanmıyorum, hiçbir şey ümit etmiyorum, öyleyse özgürüm.”

Kaynaklar:

Göstermenin Sorumluluğu, Artun Yeres

Sinema Dünyası

…Ve Sinema

sanatlog.com

« Önceki Sayfa — Sonraki Sayfa »