Bağımsız Sinemacı: Abel Ferrara

Amerikan bağımsız sinemasının ilginç isimlerinden biri olan Abel Ferrara ülkemizde fazla tanınan bir yönetmen değil. -Bildiğimiz kadarıyla sadece tek bir filminin DVD’si piyasaya sürüldü- Değişik türlerde filmler çevirmiş olan Abel Ferrara’nın filmlerinin ortak özelliği hemen hepsinin çok rahatsız edici olması, büyük bir sıkıntı ve kasvet duygusu içermesidir. İtalyan asıllı sinemacı filmlerinde Amerikan toplumunun kaygılarını, endişelerini ve kabuslarını dile getirmiştir. Ve diğer bir büyük sinemacı Martin Scorsese kadar derinlikli olmasa da bazı filmlerinde içinde yaşadığı ülkenin arka sokaklarının, kenar mahallelerinin sefaletini, çürümüşlüğünü, yozlaşmışlığını ve kokuşmuşluğunu bir yumruk gibi yüzümüze çarpan sertlikte ve acımasızlıkla anlatır. Onun filmleri o kadar karamsar ve tedirgin edicidir ki; kimi seyirciler bu filmlere katlanamayabilir ve izleyemeyebilirler. Bu yüzden Abel Ferrara filmleri her seyirciye göre değildir. Bu filmleri izleyebilmeniz için sağlam sinirlere sahip olmanız ve dayanıklı olmanız gerekir.

1979′da ilk filmini çeker. The Driller Killer (Matkap Katili) adlı gore korku filminin başrolünde kendisi oynamaktadır. Son derece vahşi ve kanlı sahneler içeren bu istismar filminin ardından esas ününü ve ilk çıkışını 1981′deki Angel of Vengeance (Ms .45 - İntikam Meleği) adlı filmle yapar. Tecavüze uğrayan genç bir kızın erkeklerden öç almasını içeren bu film de bir korku filmidir. -Bu film bazı meraklıları için kült film statüsüne erişmiştir- Daha sonra birkaç TV filmi ve 80′li yılların ünlü polisiye dizisi Miami Vice’ın birkaç bölümünü yönetir. Bunların ardından başrolünde Peter Weller’in olduğu (Robocop’daki robot polisi oynayan aktör) Cat Chaser (1989) isimli bir kara film çeker (Ne yazık ki bu film hakkında bilgim yok). Başrollerinde Christopher Walken ve Wesley Snipes’ın oynadığı King of New York’un (1990, New York Kralı) ardından başrolünde Harvey Keitel’in oynadığı Bad Lieutenant’ı (1992, Haşin Polis) yönetir. Bu film Ferrara’nın en iyi filmidir ve çoğu kişi tarafından en önemli filmi olarak kabul edilir. Ancak bu film son derece itici ve sert sahneler içerir; o yüzden pek çok yerde -ülkemiz dahil- sansüre takılır (Show TV on sene kadar önce bu filmi kuşa çevirerek bir kaç kez yayınlamıştı.).

1993 yılında, başrollerini Harvey Keitel ve Madonna’nın paylaştığı Dangerous Game’i (Tehlikeli Oyun) çeker Ferrara ama film fazla ses getirmez. Aynı yıl Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye için yarışan Body Snatchers (Vücut Parçalayıcılar) adlı filmi yönetir. Bu film Don Siegel’in 1950 tarihli ünlü bilim kurgu-korku filmininüçüncü ve çok başarılı bir yeniden çevrimidir. -Bu film kendi türünde zirvededir-

1995 yılında en kasvetli ve rahatsız edici filmi olan The Addiction (Tutku) isimli siyah beyaz, tüyleri diken diken eden vampir filmini çeker.

Sonraları bizde en bilinen filmleri olan, başrollerinde yine Christopher Walken ve Isabella Rosselini’nin olduğu The Funeral (1996, Cenaze Töreni) adlı mafya filmi ve uyuşturucu bağımlılığı ve şizofreni hakkındaki, başrollerinde Dennis Hopper, Beatrice Dalle ve ünlü manken Claudia Schiffer’ın  oynadığı Blackout (1997, Karartma) filmleri gelir.

1998′de şizoid bilim kurgu filmi New Rose Hotel (başrollerde Willem Dafoe, Asia Argento ve Christopher Walken) ve 2024′lerde ‘R Xmas (2001), başrolünde Juliette Binoche’un oynadığı Mary (2005, Meryem) adlı mistik fantastik film (bu film üç sene önce İstanbul Film Festivali’nde gösterilmişti) ve son olarak geçen yıl yine İstanbul Film Festivali’nde gösterilen Go Go Tales (Striptiz Hikayeleri) -ki bu film kişisel görüşüme göre yönetmenin en başarısız ve niteliksiz filmidir; sıradan bir kara mizahtır- adlı filmleri çeken Abel Ferrara’nın filmografisi her bünyeye göre değil, görüldüğü gibi. Ancak içinde yaşadığımız dünyanın ne denli zalim ve acımasız olduğunu büyük bir sinemasal ustalıkla izlemek, düşünmek ve hayata daha farklı gözlerle -yenilenmiş, farklılaşmış insan olarak- bakmak istiyorsanız ve sinema sizin için sadece bir eğlence aracı değilse ne yapıp edin bu usta sinema adamının filmleriyle tanışın. Dünyaya bakış açınızın değiştiğini göreceksiniz.

(Not: Abel Ferrara filmlerinin çoğunun senaryosunu Nicholas St. John isimli şahıs yazmıştır. Bu şahıs kimi kaynaklara göre Ferrara’nın en yakın arkadaşı, kimi kaynaklara göre ise yönetmenin kendisidir.

Ayrıca bu önemli bağımsız yönetmenin Mary dışındaki filmlerini de yasal olarak DVD raflarında görmeyi diliyoruz.)

Yazan: Ömer Ziya Özkam

1970′li Yılların Çok Az Bilinen Korku Filmlerinden Bazıları

70′li ve 80′li yıllar korku sinemasının altın çağı olarak kabul edilir. Gerçekten de sinema tarihinin en nitelikli ve kaliteli korku filmleri bu yıllarda çevrilmiştir. Bu filmlerden bazıları çok ses getirmiş, ve hemen her sinemaseverin bildiği klasik filmlere dönüşmüşlerdir:

The Shining (Stanley Kubrick)
Halloween, The Fog, The Thing (John Carpenter)
Suspiria (Dario Argento)
The Texas Chainsaw Massacre (Tobe Hooper)
Carrie (Brian de Palma)
The Exorcist (William Friedkin)
Alien (Ridley Scott)
Poltergeist (Tobe Hooper)
The Omen (Richard Donner)

Evet, bunlar akla ilk gelen filmlerdendir. Ancak benim bu yazıda kısaca bahsetmek istediğim, yine bu dönemde çekilmiş ancak hemen hemen hiç bilinmemesine karşın son derece ilgi çekici, önemli ve düzeyli birkaç korku filmi.

1- The Sentinel – Michael Winner (1977, Gözcü)

İngiliz yönetmen Michael Winner ilerleyen yaşı nedeniyle uzun bir süredir film çekmiyor. Winner’ın en bilinen filmleri başrolünde Charles Bronson’ın oynadığı Death Wish serisi. Michael Winner genellikle aksiyon ve serüven filmlerinde çalışmış ve filmlerinin büyük çoğunluğu ticari yanı ağır basmış bir sinemacı. Oyalama sinemasının düzeyli örnekleriyle tanınıyor geniş kitlelerce. Ancak Winner’ın 1976′da çektiği ve ne yazık ki çok az bilinen ve kendi türünde çok önemli bir korku filmi var: The Sentinel (Gözcü). Bu film ilk bakışta oyuncu kadrosuyla dikkati çekiyor: Chris Sarandon ve Burgess Meredith’in yanında Ava Gardner, Christopher Walken ve Jeff Goldblum, Beverly D’Angelo gibi isimler kısa rolleriyle de olsa bu filmde göz dolduruyorlar. Filmin konusundan bahsetmek istemiyorum ancak çok özgün ve sıradışı bir hikayesi var filmin. Winner’ın bildiğim kadarıyla korku türündeki tek filmi bu ancak Gözcü, atmosfer yaratımı ve tedirginlik uyandırma konusunda o kadar başarılı ki fantastik sinema alanında bir mücevher gibi parlıyor. Bu filmde kullanılan bazı sahneler aradan otuz iki yıl geçmesine karşın hemen hemen hiçbir korku filminde görülmeyecek kadar sarsıcı ve vurucu. Bu tarz filmleri seviyorsanız kaçırmamanız gereken ve ne yapıp edip dvd’sini bir yerlerden bulmanız gereken bir başyapıt.

2- The Legacy – Richard Marquand (1978, Miras)

Uzun bir süre önce aramızdan ayrılan Fransız yönetmen Richard Marquand herhalde en çok Star Wars dizisinin üçüncü bölümü Return of the Jedi (Jedi’nin Dönüşü) ile sinemaseverlerin hafızalarında yer etmiştir. Marquand çeşitli türlerde çalışmış bir sinemacıydı. Yönetmenin 1979 yapımı The Legacy (Miras) isimli korku filmiyse geniş kitlelere hiç ulaşamamasına karşın önemli bir korku filmi. Başrollerini günümüzde de film çevirmeyi sürdüren Sam Elliott ve Katharine Ross’un (En son Michael D. Sellers’ın Eye of Dolphin’inde karşımıza çıktı.) paylaştığı Miras, korku filmi antolojilerine geçecek bazı bölümler içeriyor. Filmin konusundan yine bahsetmiyorum ama son derece ilginç olduğuna emin olabilirsiniz. Çok kanlı ve vahşi bölümleri olmasına karşın günümüzün kanın oluk gibi aktığı istismar edici korku filmlerinin yanında çok masum bir film bu. Oyuncuların düzeyi, mekan kullanımı, müzik ve görüntü gibi öğelerin yerli yerinde işlendiği gömülü bir hazine bu film. Her ne kadar bazı sahneler biraz absürdse de sinemaseverlerin mutlaka seyretmesi gereken bir kült film.

3- The Medusa Touch – Jack Gold (1978, Medusa’nın Teması)

1978 yılından kalma yine bu çok az bilinen fantastik film ilk bakışta vurucu oyuncu kadrosu ile dikkati çekiyor: Richard Burton, Lino Ventura ve Lee Remick gibi her üçü de artık aramızda olmayan karakter oyuncuları filme daha en baştan bir çekicilik kazandırıyor. Ülkemizde yıllar evvel Medusa ismiyle gösterilen bu film yer yer polisiye, yer yer de bilimkurgu öğeleri içeren bir gerilim filmi. Her ne kadar çok özgün bir öyküsü olmasa da film sizi oldukça heyecanlandırıyor ve sürükleyici temposu sayesinde kendisini ilgiyle seyrettiriyor. Gerçi senaryosunda bazı boşluklar var ama anlatım dili ve konunun işleniş tarzı seyirciyi etkiliyor. Özellikle finaldeki dev katedralin yıkımını gösteren sahneler gerilimi doruğa çıkarıyor. Filmin hikayesinden bahsetmiyorum, ama hayli merak uyandırıcı olduğuna emin olabilirsiniz. Özellikle müzik kullanımı ve Fransız oyuncu Lino Ventura ile Lee Remick arasında geçen bölümler hayli usta işi -müziğe özellikle dikkat-. Adı sanı pek duyulmamış bir İngiliz yönetmen olan Jack Gold’un imzasını taşıyan The Medusa Touch keyifli bir fantastik sinema örneği.

4- The Stepford Wives – Bryan Forbes (1975, Stepford Kadınları)

Roman Polanski’nin ünlü Rosemary’s Baby (Rosemary’nin Bebeği) filminin romanını da kaleme alan Ira Levin’in kitabından uyarlanan bu usta işi korku filminin başrolünde Katharine Ross var. Bu filmin birkaç sene önce başrolünde Nicole Kidman’ın yer aldığı Frank Oz imzalı sıradan ve kalitesiz bir komedi versiyonu da çekilmişti. Stepford Kadınları tıpkı Rosemary’nin bebeğinde olduğu gibi gerilim yaratmak için dış öğelerden yararlanmayan, tamamen öykünün kendi içsel gelişimini öne çıkaran ve bu sayede günümüzün bol efektli ve tiksindirici kan banyosu korku filmlerinin aksine atmosfer oluşturmak için tamamen psikolojik öğelerden yararlanan ve bu sayede efektli korku filmlerinden çok daha fazla korkutan bir film. Özellikle filmin son yirmi-yirmi beş dakikasını oluşturan final bölümü kesinlikle korku filmi antolojilerine girmeye hak kazanıyor. Usul usul gelişen film finalde tüyler ürperten ve dehşete düşüren bir filme dönüşüyor -filmin finali gerçekten çok korkutucu-. Bundan otuz üç sene evvel çekilmiş bu korku klasiği izleyiciyi korkutmak ve germek için illa da kan banyosu, sadizm ve vahşete ihtiyaç olmadığını, içsel bir anlatımla, seyredenlerin çok daha vurucu ve sarsıcı biçimde korkutulabileceği konusunda da bir sinema dersi veriyor.

5- The Haunting of Julia / Full Circle – Richard Loncraine (1977, Julia’nın Avı)

Bazı kitapları dilimize de çevrilmiş olan korku romanları yazarı Peter Straub’un romanından uyarlanan bu önemli korku filminin başrolünde usta oyuncu Mia Farrow var. The Haunting of Julia ticari sinemalarda gösterilmemiş, yanlızca kısa bir süre betamax videokasetlerin olduğu dönemde ortalarda gözükmüştü. Richard Loncraine adlı adı fazla duyulmamış bir yönetmenin imzasını taşıyan bu ürpertici film, Mia Farrow’un usta işi oyunu yanında, son derece özenli oluşturulmuş atmosferi, çok kaliteli görüntü ve müzik çalışması ve yine dış öğelerden çok öykünün içsel gelişiminden sağlanan gerilim duygusu ile türünde bir başyapıt niteliği kazanıyor. Filmin finali son derece kasvetli ve iç karartıcı, adeta bir trajedi duygusu uyandırıyor izleyicinin içinde.

Bahsedilen son iki filmden de anlaşılabilir ki kaliteli bir korku filmi çekmek için mutlaka özel efektlere ve şiddet göstermeye ihtiyaç yok. Ruhbilimsel öğeler ve derinliğine işlenmiş kişiliklerle korku duygusunu çok daha yüklü biçimde hissedebiliyor seyirci.

Yazan: Ömer Ziya Özkam