Anneke Smelik’in feminist sinemaya ve film teorisine, dişil öznelliğin temsili içinden baktığı kitabının temelleri, 1978’de ilk kez feminist bir film seyrettiğinde atılır. Benliğinde iz bırakacak denli derinden sarsan, onu feminist bir seyirci olarak kuran bu film, Margarethe von Trotta’nın Christa Klages’in İkinci Uyanışı’dır. Filmlerinde mutlaka iki kadın kahramana yer vererek ...
Devamı »Aaahh Belinda (1986, Atıf Yılmaz)
“Biri kurbağa öper, biri yüzyıllarca uyur, biri 7 cüceyle yaşar, biri kuleye kapatılır, Bir masal prensesi olsan bile kadınlık zor.” (Turgut Uyar) Atıf Yılmaz’ın en önemli sanatsal ve kültürel mirasıdır dokusunu kadın hikâyeleriyle ördüğü filmleri. Gündelik hayatın içerisinden çekip çıkarttığı, çoğumuzun kayıtsız kaldığı sıradan ama sert gerçekler; ahlaki ve insani ...
Devamı »Kadın, İslam ve Feminizm
GİRİŞ 21. yüzyılla birlikte gelen dinsel reform hareketleri, tüm dünyayı olduğu gibi Türkiye’yi de etkilemiştir. Cumhuriyet üzerinde temellenen laiklik tartışmalarının ışığında tekrar ortaya çıkan İslamcılık ve demokrasi anlayışı, kendisine kadını bir başlık olarak eklemlemiştir. Din ve devlet işlerinin ayrılması vurgulanarak oluşturulan kutuplaşma, kadınların özel alanda olduğu kadar, kamusal alanda da ...
Devamı »Bir Eril Denetim Mekanizması: Tecavüz
TAVANDAKİ KUKLA Geçen yıl izlediğim bir filmde, dövülen sonra tecavüze uğrayan kadın kahraman, en yakın karakola giderek, kendisine bu kötülüğü yapanın bulunup cezalandırılmasını talep eder. Ancak ifadesi alındıktan sonra yapılan muayenede, meniye rastlanmaz. Yani ortada tecavüz filan yoktur! Küçük bir taciz yüzünden mi, teyakkuza geçecektir emniyet görevlileri? Kadının “başı okşanır” ...
Devamı »Toplumsal Cinsiyet ve Spor
Toplumsal cinsiyet kavramı, cinsiyetlere toplumsal olarak yüklenen tarihsel ve kültürel bir kavramdır. Bu kavram, biyolojik olarak cinsiyet farklılıklarından çok, cinsiyetlerin toplumsal olarak konumlandırılmalarına dayanmaktadır. Kadınların, erkeklerin, eşcinsellerin, gaylerin ya da lezbiyenlerin biyolojik farklılıkları yanında onlara toplum tarafından atfedilmiş belirli cinsiyet rolleri vardır. Bunu belirleyen de toplumsal cinsiyettir. Toplumsal cinsiyet kavramı ...
Devamı »Kramer vs. Kramer (1979, Robert Benton)
60’ların sonlarındaki özgürlük çabaları, queer hareket, eşitlikçi söylem, feminist dalga, sosyalist şiar, çiçek çocuklar, hippiler, üniversite gençliği, din karşıtı görüşler hem iktidar sahiplerini, hem muhafazakâr kitleleri, hem de din adamlarını (dolayısıyla Vatikan’ı) ve konumuz dolayımında Amerikan sinemasını bir hayli tedirgin etmişti, herkes bilir. Avangard bazı sinema örnekleri de mevcut özgürlükçü, ...
Devamı »Toz Bezi’nin Feminist İzleri
Bugün sınıf mücadelesi üzerine ziyadesiyle söz söylenmesi, yazılıp çizilmesine rağmen kadının mücadeledeki yerini göz ardı edenler için: Toz Bezi, bu mücadeledeki kahramanların yalnızca fabrikalarda çalışan erkek işçi sınıfından oluşmadığını; kapitalist ataerkil kuşatmada, hem ev içinde hem ev dışında, fazlasıyla sömürgeleştirilen, emeği görünmez kılınan kadınların da yer aldığının bir kez daha ...
Devamı »Müslüman Kadın, Yazın, Sinema, Sanat
BİR ÖZGÜRLEŞME İMKÂNI Sessiz, hareketsiz bir kütle, sadece bir görüntü olarak yer alır kadın, İslam toplumlarında da sanatında da… Bir ilüzyon, bir görüntü; duvara çerçeveletip asılacak bir resimdir. Adlandırılmak, anlatılmak, yazılmak, tasvir edilmek istenir, tüketilmeye çalışılır ama bir türlü somut bir varlık, kendinde bir varlık olarak değerlendirilemez. Çünkü görünenin arkasına ...
Devamı »Ursula K. Le Guin’i Okuma Kılavuzu
Dili, Feminist Ütopyacı Evreni, Söylemi, Temaları ve Simgeleriyle Ursula K. Le Guin’i Okuma Kılavuzu Ursula K. Le Guin yeni romanında bir kadını anlatıyor bizlere. Savaşçı, yiğit bir toplumda, sesi, sözü, silinmiş, ancak ölümünde tanınıp anılmış bir kadını… Vergilius’un “Aeneas”ına ilham veren, Latium kralının kızı Lavinia’yı… Troya kahramanlarından biri olan Aeneas’ın ...
Devamı »Mustang (2015, Deniz Gamze Ergüven)
Mustang (2015) için feminist olma iddiasında bir film denebilir. Nitekim bir sahnede, arkaplanda Recep Tayyip Erdoğan’ın bir konuşması işitiliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmasında feministlerin evliliği reddettiklerinden filan bahsediyor. Bir başka sahnede de Bülent Arınç’ın televizyondaki bir konuşmasının evin reisi tarafından pür dikkat takip edildiği göze çarpıyor. Şu halde yönetmenin iktidarı da ...
Devamı »Vagina Dentata Babafingo’ya Karşı…
Margaret Atwood’un söylediği gibi tüm kadınlar “iki ayaklı rahim” muamelesi görüyor. Ama dişli vajinanın babafingoyla mücadelesi yüzyıllardır sürüyor… Erkek çocuk, annesinin vajinası olduğunu bilmez, onun da penisi olduğunu sanır. Buna mukabil kız çocuk da bilmez kendinde vajina olduğunu. Budanmış bir penis olan klitorisine, her şeyi dışlar şekilde yatırımda bulunur, erkek ...
Devamı »Double Indemnity (1944, Billy Wilder) – 2. Bölüm
Yazı dizisinin diğer bölümlerini okumak için tıklayınız: 1. bölüm ve 3. bölüm. Ölümün Arka Bahçesi: Phyllis Dietrichson & Narsist Çiçekler “Uzattığımız saçlarımızı duygularımızı saklamak için kullandık. Ama Vahşi Kadın’ın gölgesi gündüz ve gecelerimiz boyunca pusuya yatmış bir halde hâlâ varlığını sürdürmekte. Nerede olursak olalım, arkamızda tırıs giden bu gölge kesinlikle ...
Devamı »Tek Boyutlu Kadının Yükselişi
Feminist İyilik Meleği Maeve Binchy ve Feminizmin İçinin Boşaltılması “Marcella, ne kadar şanslı olduğunu düşünüyordu. Tüm istekleri yerine gelmişti. Tom Feather gibi, her genç kızın hayalini süsleyen yakışıklı ve sevecen bir erkeğe sahipti. Bundan başka iki de defileye katılmıştı: Biri örgü giysilerin tanıtımını yapmak, diğeri ise bir yardım derneği yararına ...
Devamı »Kadın İçin Yanlış Bilinç
BİR SADİSTE BAĞLANMAK “Kendisine verilen erkeğe fırtınalı bir aşkla bağlanan yeni evli genç kadına ne oldu?” (Sibylle Knauss, Markiz) Kendi rızasıyla, eşsiz bir mutluluk ve ısrarla “kötü adamlar”a bağlanan, kendilerini ancak onlarla vareden ve onlar tarafından yok edildiğini anlayamadan yok olan kadınlar vardır. Onunla birlikte intihar edecek denli Hitler’e âşık ...
Devamı »Kadın Sanatında Yabancılaşma–Yabancılaştırma
Kadın bedeninin sadece fiziksel ve ruhsal olarak kendisi değil, görsel temsili de sömürüye, suistimale açıktır. Yüzyıllardır erkek sanatçılar tarafından idealize, estetize, erotize edilmiş, soyut bir aurayla harelenmiş, tabulaştırılmış, fantezi nesnesi haline getirilmiştir kadınlar ve kadınlık. Bedeni ya kutsal annelik görevinin ifası içindir ya eril bakışın fetiş unsuru. Ya tinsel bir ...
Devamı »