Yüzük Kardeşliği: Tolkien, Politik Tarih ve Cinsiyetçilik

The Lord of the RingsBaştan söylemek lazım. Bu bir eleştiri yazısı değil; sadece farklı bir “okuma” yapabilme çabasıdır. Fikir, Tolkien’in yarattığı dünyayı bir “kaçış” olarak - korkup kaçmaktan çok, güncel dünyadan sıkılıp kaçmaya vurgu yaparak- yorumlanmasını kabul etmiş olması; ancak yarattığı dünyanın iki dünya savaşı ile olan alegorisini reddetmesinden çıktı (1). Bu reddedişin kimi postmodern teorileri sınama şansı sunduğunu fark ettiğimde, Tolkien’i maceranın sürükleyiciliğine kapılmayarak tekrardan okuma gerekliliğini hissettim ve bu yazı da böylece ortaya çıkmış oldu.

Her ne kadar Tolkien, özellikle kitabın ikinci basımının önsözünde, alegori yaptığını kabullenmese de dünyanın politik tarihini bilen hemen herkes, kitabı okurken (veya filmi izlerken) kötülük veya karanlık olarak tarif edilenin kitlesel üretim ve endüstrileşme (mass production and industrilization) olduğunu fark ediyor(du). Bunun da ötesinde gelişen olaylar üçleme içerisinde takip edildiğinde, “birinci dünya savaşı” öncesinden “ikinci dünya savaşı”nın sonuna kadar birçok olayla benzerlik kurulabiliyordu. En açık örnek, kitabın sonunda kartalların (Amerika’nın) gelip müttefiklere yardım etmesiydi.

Tolkien’in karşı çıktığı yorumlamalardan biri ise, kitapta bulunan dinsel, mitolojik ve efsanevi ögelerin çokluğuydu. Zira kendisine göre kitaplarının başarısızlığının birincil sebebi hem kendi içlerinde bir tutarlılık sağlama çabaları hem de gerçek dünya ile bir ilişki kurma uğraşlarıdır (2). Hatta Hıristiyanlık dahi bu hataya düşmüştür. Hem kendi içinde tutarlı olmaya çalışır hem de gerçek dünyada yol gösterme çabasındadır.

Bu iki karşı çıkış bizi bir ikileme düşürür: ya biz yanlış okuyor ve görüyoruzdur ya da Tolkien her ne yaptıysa bunu bilinçsiz bir biçimde yapmıştır. İşte bu noktada yardımımıza Frederic Jameson ve onun ünlü “(3) adlı makalesi koşacak. Üzerine biraz da Foucault ve Derrida serpiştirecez. Tuz ve biber olarak da ve feminist söylemler ekleyerek bu ikilemi anlaşılır kılmaya çalışacağız. En sonunda göreceğiz ki düşülen bu ikilem, aslında Frederic Jameson, Foucault ve Derrida’nın bazı söylediklerini gerekçelendiriyor, bir anlamda doğruluyor!!

Bu girizgahtan sonra kısaca üçlemenin ilk kitabındaki bazı noktalara değinelim. Benim ilgimi çeken ilk şey, her ne kadar pek sorun çıkarmasa da Tolkien dünyasında da “para” denilen meretin bulunması ve bazı karakterlerin de aynen bizim dünyamızdaki gibi para derdinde olması (4). Ancak baştan söylediğim gibi para, kahramanlarımızın uzun yolculuğunda pek de sorun çıkarmıyor. Tabii paranın olduğu yerde efendiler ve kölelerin de olması pek de şaşırtıcı değil. Hatırlanırsa Sam filmin sonlarına dek bir arkadaştan çok “sadık bir uşak” tanımında (5). Bir diğer nokta ise coğrafyanın kendisindeki; şöyle açıklarsam daha doğru olacak: Çizilen harita, Avrasya’nın bir minyatürü gibi ve oryantalist bakış açısı ile modern devrin politik olayları içi içe yerleştirilmiş. Kötülüğün kalbi (Mordor) elbette ki Doğu’da, ama Batı’da bu kötülükle yarışan ve medeni insanlardan çıkmış yeni bir kötülük doğuyor. (Bu da Saruman veya ağır sanayisiyle Almanya) Dünyamızın olguları da aynen kalmış. Kuzey, bildiğimiz kuzey gittikçe soğuyor, güney ise bildiğimiz güney, gittikçe ısınıyor (ve bildiğimiz kadarıyla güneyde çöller var). Kuzayde batı ile doğuyu ayıran Ural Altaylar, bunun biraz güneyinde Kafkas Dağları ve bu dağların batısında dağlar üzerindeki bir ova (Tibet Ovası). Zaman kavramı da bizimki ile aynı. Tüm türler aynı takvimi kullanıyor. Öykünün devamında onca farklı tür ve kültürle karşılaşıyoruz; ama hemen hepsinde ekonomi esas olarak zanaat üzerine kurulu ve ticaret farklı kültürleri kaynaştıran ve refahı arttıran ek bir şey olarak görülüyor. Hepsinde iki cinsiyet (gender) var; kadın ve erkek. Erkeklerin özellikleri türlere göre, tabii ki zanaatları üzerine kurulu bir biçimde, bir ölçüde farklılaşmış; ancak kadınlar sadece iki tiple sınırlanmış: güzelliğine doyulamayan kraliçe, prenses vs. ile ev işlerini yapan ve yaşlandıkça dırdırı artan “ev hanımı” (6). Gariptir, öykünün tümü cinsel ilişkiyi yok saymış ve seksin olmadığı bir dünya yaratmış. Öpücüğün dahi düşünülmediği, güzelliğiyle başları döndüren kadınlara dokunma fikrinin olamadığı bir dünya… Diğer yandan kahramanlar ne zamanki yeni bir yere gelseler birileri ile karşılaşıyor ya da birilerince karşılanıyor. Tüm bu karşılaşma ve karşılanmalar erkekler tarafından yapılıyor. Yani ev dışında hiçbir kadına rastlamıyoruz tüm hikaye boyunca.

Mordor

Okumalarda biraz da zorlanarak fark edilen bir durum ise, bu kahramanlık öyküsünün aslında muhafazakar bir hikaye olduğu. Herkes eski güzel günlerin özlemini çekiyor ve “ulu amaç” eski hali yaşatmak ve devam ettirmek (7). Kahramanlar ya kral, ya bey ya da bulunduğu şehirdeki zengin bir insan (8). Anlayacağınız mücadele aristokrasiyi koruma adına yapılıyor. Halbuki bu öykü Sauron tarafından okunsa ve kahraman Saruman olsa, karşımıza Fransız İhtilali’ndeki, yenilik isteyen devrim ruhu ve devrimci portreleri çıkar; Gandalf ve takımı ise geriliği isteyen aristokratlar olur.

Aragorn & Arwen

Farklı türler bir arada yaşamıyor. Osmanlı topraklarındaki gibi herkes kendi mahallesine sıkışmış, biri diğerine “öteki” diyor ve tanımıyor. Elbetteki sınır karakolları bu durumun dışında. Örf ve adetlere bağlı olan tüm bu gruplar – veya türler, (Sauroncular hariç) kadim bir geçmişe ve zengin bir kültür kapitaline sahip. Ve aslında hepsi “doğru”nun ne olduğunu biliyor (ideanın içsel olduğu iddiası) ve bu “doğru” yolunda savaşanlara yardım ediyor. Doğru konusunda muhalefete düşüldüğünde, azınlık fikirleri de önemseniyor(muş) gibi yapılıyor ve uzlaşma aranıyor. Tam da istenilen demokrasi şekli. Diğer yandan kötülerin ya kafaları karışmıştır ya da sadece kötüdürler.

Toplumsal birkaç şey daha var ki değinmeden geçemeyeceğim. Bu yepyeni dünyada “başlık parası” var (9). Soy sop da müthiş derecede önemli. Hükmetme, hak etme, görev vb. gibi konularda, soy sop çok ciddi bir “meşruiyet aracı”. Yüzük Frodo’ya Frodo olduğu için değil, Bilbo’nun varisi olduğu için geçiyor. Bu konudaki karşı çıkışlar ise ariflerce “kaderimsi” bir algılayışla açıklanıyor. Okurken bir an kendimi Mardin’in herhangi bir köyünde hissettim. Yani anlayacağınız Tolkien dünyasının, bildiğimiz dünyanın 1000-1500 yılları arasından bir farkı yok. Ve üstelik dünyanın (ve ülkemizin) hala büyük bir kısmı Tolkien dünyasında yaşıyor!!

Gandalf

Bunca alegoriye ve klişe sınırlara rağmen, hala nasıl oluyor da Tolkien, kitabının bu dünya üzerine kurulu olduğu gerçeğini yadsıyabiliyor? Cevap basit. Her ne kadar itiraf edemesek de algılarımız toplumdaki bazı fikir ufukları ile sınırlanmış durumda. Mesela, mekan ve zaman olmadan düşünemeyiz (anlatılarda mekanı kısmen de olsa silebilmiş / bulanıklaştırabilmiş tek kişi Kafka sanırım, bir de Alan Robbe-Grillet’nin zamanı silikleştirdiği söylenir ama ben okumadım) ve ne yazık ki hepimiz dışarıdaki “şeyleri” zaman ve mekana oturttuktan sonra belirli formlara sokarız. Her ne kadar Sezen Aksu “beni kategorileştirme” diye haklı bir serzenişte bulunsa da, hepimiz algılarımızı diğer algılarımızla benzeştirir, farklılaştırır ve böylece kafamıza işleriz ki bu algılarımızın hepsinin kendini değil “gösterenlerini” biriktirebiliriz. Basitçe söylersek, hiçbirimizin kafamızda tek bir su algısı yoktur, su denilince “su” kavramını işaret eden bir çok “gösteren” () (bir kaynak görüntüsü, h2o, şişe, akarsu, deniz vs. Görselleri ve duyularının tümü) ile suyu algılarız.

Frederic Jameson’a göre tüm anlatılar üç semantik ufuk ile çevrilidir. En geniş çerçevede vardır. Sonraki aşama zaman sınırları daha az olan sosyal tarih ve süregelen çıkar çatışmasıdır. Üçüncü ufuk ise üretim araçları (modes of production) üzerinde ortaya çıkan bilinç formlarıdır (10). Burda çok kısa bir biçimde değinmiş olacağız belki ama bu üç semantik ufuk, Tolkien’in gerçek dünya ile olan alegorisini açıklamaya yetecek. Zira Jameson’a göre bilinçaltı diye bir şey var ise, Platon’un ideları gibi, bu bilinçaltındaki “şeyler” bizim bilinçli dünyamızın sınırları dışındadır. Yani onları söz ile dile getiremeyiz ve bu nedenle de düşünemeyiz. Bu nedenle Freudyen bir psikolog ile hastası arasında geçen “tedavi(cure)” işi yalandan başka bir şey değildir. Aynı şekilde marxist görüşün savunduğu “bilinçsiz halkı” (false consciousness) bilinçleştirmek gibi bir durum yoktur; zira yanlış “bilinç değil”, “politik bilinçsizlik” (şuursuzluk) mevcuttur. Bu politik şuursuzluğumuzdan ötürü herhangi bir anlatı işine giriştiğimizde, şuursuz bir biçimde semantik ufuklar ile kısıtlanır, iç içe geçer ve bireysel bir yazı (text) oluşturmak yerine, kolektif bir yazı ortaya çıkarmış oluruz. Ve aslında yazdığımız her şey önceki ve sonraki insanların ürettikleridir.

“Dünyanın sonunu düşünmek, kapitalizmin sonunu düşünmekten kolaydır.” sözü bu durumu tam anlamıyla açıklıyor. İnsan, fikri olarak iç içe geçtiği ufuklardan sıyrılamıyor. İnsan beyni (mind), Tolkien gibi yepyeni bir dünya yaratmaya kalkışsa dahi, “parasız bir dünya” düşleyemiyor; fakir ve zengin ayrımının olmadığı mekanı kurgulayamıyor; kadın ve erkek dışında cinsiyetleri kabullenemiyor; rollerinden sıyrılmış cinsiyetlerin yaşayacakları bir “yaşamını idame ettirebilme gerçeğini (ya da hayalini)” yaratamıyor. Kendini ne kadar zorlasa da tarihteki politik olayların sırasını büyük ölçüde değiştiremiyor. Mesela uzun bir zaman en eski medeniyetin Mısır olduğu sanıldı. Ancak doksanlardaki kazı çalışmaları Sümerlerin daha eski olduğunu söylese dahi, hala birçok insan Mısır’ı daha eski biliyor ya da algılıyor mu demek gerek?

Foucault’nun kavramı ise anlatısına karikatürsel boyutta cuk diye oturuyor. Zira bilgi-iktidar ilişkisi, toplum tarafından reddedilme / aşağılanma cezalandırılmaları ve gözetlenmenin etkileri romanın (destan daha doğru sanırım) her sayfasında kendini gösteriyor. Bilbo yapmak istemediği şeyi (yüzükten ayrılmayı), Gandalf’ın arifliğinin karşısında yapıyor; Frodo gözetlenme, izlenme korkusundan eriyip bitiyor; yer yer kahramanlar “korkak” sıfatını yememek için ölüme yollanıyor vs. vs.

Sonuç olarak Tolkien dünyası, insanın anlatılarda fikri ufuklara ne denli bağlı olduğunun (daha doğrusu mahkum olduğunun) bir ispatı gibi. Aynı zamanda iktidar kavramının reddedilemeyecek bir biçimde beyne işlenmiş olduğunu gösteriyor. Cinsiyet (gender) teorilerinin azımsanmayacak şekilde var olduğunu ve hem “kadın” hem de “erkek” modellerinin sil baştan yaratılan bir dünyada dahi aynı kaldığını gösteriyor bize (11). Tüm bunların romanın ve filmlerin popülerliğiyle beraber düşünülmesi esasında biraz da korkutucu bir manzara çıkarıyor karşımıza. Zira bu kitapların bu denli popüler olmuş olması (ünlü olmasından bahsetmiyorum, kitlelere ulaşmış ve beğenilmiş olmasından bahsediyorum), Tolkien’in insanların kolektif bir biçimde üretmiş olduğu alt içeriklerden sıyrılmamış olduğunu gösterir ve aslında hepimizin “para”, “efendi-köle”, “cinsiyet”, “soy-sop” gibi unsurları kabullenmiş olduğumuzu gösterir.

Yazan:

Notlar:

(1) Deniz Erksan, Yüzüklerin Efendisi, Yüzük Kardeşliği, “Çevrilmiş bir yapıta Önsöz”. Metis yayınları: İstanbul, 1996. 14

(2) Tolkien’nin bu yorumlarını (karşı çıkışlarını) Wikipedia’dan, kitapların önsözlerinden okudum ve ayrıca İngiliz ve Amerikan Edebiyatı hocasından duydum. Daha da derinlemesine gidilmek istenirse, Tolkien’in yazmış olduğu“On Fairy Stories” adlı bulunup okunabilir.

(3) Ben bu makaleyi Terry Eagleton ve Drew Milne’in beraber derlediği “Marxist Literary Theory, Blackwell, 1996” adlı kitaptan buldum. Sayfa 351-374

(4) Bir örnek için Bkz. Tolkien, J.R.R, Yüzüklerin Efendisi birinci kısım Yüzük Kardeşliği. çev. İpek, Çiğdem Erkal. Metis yay: İstanbul, 1996. 37-38

(5) Bkz. Tolkien, J.R.R, Yüzüklerin Efendisi birinci kısım Yüzük Kardeşliği. çev. İpek, Çiğdem Erkal. Metis yay: İstanbul, 1996. 276-278. Sam, şölende bile rahat edemiyor; zira efendisini memnun etmek onun için çok önemli

(6) İlk kitapta dört kadın geçiyor. Birincisi kıskanç, “dırdırcı” Lobilia; ikincisi güzel ve ev işleri ile meşgul Nehrinkızı Altınyemiş; üçüncüsü güzelliği dillere destan Arwen; dördüncüsü ise Elf Kraliçesi Galadriel.

(7) Bence bu çok açık bir şey. Tek tek cümlelere referans vermeye gerek görmedim.

(8) Aragorn: kral, Gimli: paşa çocuğu, Gandalf: arifler divanından, Legolas: kendi kralının buyruğu, Frodo: zengin Bilbo Baggins’in evlatlığı vs. vs. ki kitapta geçen tüm karakterler ortamın en ağır abileri. Pippin ile Merry ikinci kitapta ormanda kayboluyor ve Ormanın Efendi Ağacı onları buluyor vs.

(9) Bkz. Bkz. Tolkien, J.R.R, Yüzüklerin Efendisi birinci kısım Yüzük Kardeşliği. çev. İpek, Çiğdem Erkal. Metis yay: İstanbul, 1996. 239

(10) Eagleton, Terry; Milne, Drew. Marxist Literary Theory. Blackwell Publishers: Oxford. 1996. 352

(11) Gerçi Ursula K. Le Guin bu konuda bazı açılımlar yaptı.

PAYLAŞ

13 Yorum

  1. değişik bir ‘görüş açısı’ taşıyan bir makale, teşekkürler.

  2. Gerçekten farklı bir okuma teşekkür ederim. Ben birkaç şey daha eklemek istiyorum.

    Saruman’ın, Hitler ile özdeşleştirildiği biraz kesinlik taşıyor çünkü yönetmen Peter Jackson Alman yönetmen Leni Riefenstal hayranı birisi, şüphesiz Saruman’ın Orc’lara karşı yaptığı konuşmayı hatırlayacak olursak, Hitler’in Almanlara seslendiği ve Leni Riefenstal’ın Triumph des Willens filmindeki bir sahneyle karşılaşırız. O sahneye dikkatlice bakarsak aradaki benzerlik bizi şaşırtmayacaktır.

    http://www.helmut-schmidt-online.de/Riefenstahl-Homepage/images/IFK-TdW-4.jpg

    Ancak film dini metinlere de ya da dinlerin savaşı şeklinde okunabilir sanırım. Filmin birinci bölümünde Saruman’ın iletişim kurduğu Palantir adı verilen sihirli kürenin altına dikkatlice baktığımıza Davut yıldınızına benzer bir şekille karşılaşırız. Saruman bu haliyle Yahudiliği temsil ederken, Gandalf Hıristiyanlığı temsil etmektedir. Saruman’ın Yahudilik imgesi muaallakta olsa da, Gandalf apaçık bir şekilde Papa ya da o konumda bir dini liderdir. Üçlemenin sonunda taç giydirme töreninde, kral tacını Gandalf giydirir. Orta çağ’daki kralların Papa’nın elinden giydiği şekildeki gibi. Hıristiyanlığın gelmesi ve Yahudiliğin üzerine kurulmaya çalışması gibi.

    Evet para çok önemli bir kaynak. Ama dikkat edilirse Shire’da para kullanılmamaktadır. Bunun yerine takaslar, yardımlaşmalar vs. vardır. Bana göre Tolkien, Shire’ı çizerken Thomas Moore’un Utopia’sından etkilendiği açıktır. Çünkü Utopia da aynı şekilde para kullanılmayan ve diğer medeniyetlerden ayrılan uzak bir adadır. Shire’ın bir tür İngiliz köyü olmasını (hatta İngiliz oldukları aşikardır) bu şekilde açıklayabiliriz sanırım.

    Film ve özellikle kitap bu açıdan zengin bir simge bolluğuna sahiptir.

  3. yazının altına not düşecektim ama unutmuşum. Tolkien’i Janet & Jak Esim’in parçalarını dinlerken okumak çok zevkli. örnek için: http://www.youtube.com/watch?v=6BwpcNG3vB8&feature=related

  4. Tolkien, son bölümdeki taç giydirme merasimini hıristiyanlıktan aldığını açıklamış zaten. En azından o bölümü kabul ediyor. Bir kabullenişi olduğu için o bölümü aktarmaya gerek görmedim.

    Ancak Shire’da para kullanımının olmadığı doğru değil, zira kitapta Frodo evini epey pahalı bir biçimde satıyor. ve (eğer çeviri yanlış değilse) 37 ve 38. sayfalarda bu görülebilir.

    Bunun dışındaki diğer türlerde de para olduğu belli zira, kadim cüceler şehrinden çıkan değerli madeni (gümüşe benzer bir şey) herkes parayla satın alıyor. bunun için de ilgili yerler okunabilir.

    Ancak para biraz da “elin kiridir” anlayışıyla işlendiği için pek mevzu bahis olmuyor.

  5. uyarılar için teşekkür ederim hocam. ayrıntıları kaçırmışım, bu haliyle bağlantıları yeniden kurmak lazım.

  6. güzel bir konuya değinmişsiniz.

  7. Popüler kültürde milyonlarca dolar hasılat bırakan, birçok fanatiği bulunan, üstüne bir de oscar ödüllerine boğulan filmlere her zaman temkinli yaklaşmak gerekiyor. Bu yazı da bunu hakkıyla başarmış bence.

  8. Çok sevdim yazıyı. Zevkle okudum. Söylediği her şey akla yakın ve (en azından benim için) kabul edilebilir şeyler. Özellikle insanın kollektif bağlamlarından kurtulamadığından bahsettiği bölüm çok güzel açıklanmış.

    Ellerine sağlık Emin. Takipçinim…

  9. üstünde fazlaca düşünülmüş, emek verilmiş güzel bir yazı yazmışsınız ama karşınızda sonuçta satılsın, okunsun diye yazılmış bir kitap. yani hepimiz ipin ucunu kaçırmış (ilginç üreme şekilleri icat edilmiş, değişik canlı tasvirleri oluşturulmuş) fantastik hikayeleri okuduğumuz zaman pek de bir zevk almıyoruz açıkçası. okuduğumuz şeyin bir ayağının gerçek dünyada olmasından hoşlanıyoruz -ki bence ancak o zaman edebiyat oluyor. vardığınız sonuç, işlediğiniz anafikre katılıyorum, zaten ben de aynı şeyden bahsediyorum. ama ben her ne kadar yazının başında bu bir eleştiri yazısı değil, diye başlasanız da sizinle örtüşük bir hayal dünyası kurmadığı için tolkien’i küçümsemeye varır bir şekilde eleştirdiğiniz hissine kapıldım. gerçek dünyayla bağlantılı yazılmış olması kafamızda bir yerlere daha rahat oturmasını ve daha düzgün bir algı oluşturmasını sağlıyor, yani gerçekten iyi bir fantastik roman için bunu yapmanız lazım. bu alegori kurmak değil, kurmamanız da daha iyi zaten. insanlarda hitler benzerliği kurdurtacak bir sahne koymanız insanların zihninde varolan “hitler bilgisi”ni zahmetsizce kullanmanızı sağlar. öbür türlü benzer bir geçmişi siz yaratmak zorundasınızdır. bence edebiyat açısından çok yararlı ve zaten edebiyatın temel taşlarından olan bir yönteme bu şekilde yaklaşmanın pek bir anlamı yok. eğer girişteki sözünüzde samimiyseniz tüm bu söylediklerimi yok sayabilirsiniz tabi; ama sırf sosyalist ahlaka dayanmıyor diye bir kitabı sistemin kalıplarından çıkamamış, hayal gücünden yoksun diye eleştirmek bence tarafsızlıktan uzak. yani günümüz dünyasında bir kum saatinin bizde yarattığı imgeleri, edebi metinde kum saati kullanarak okuyucunun zihninde yeniden yaratmak gibi. pek bir farkı yok. her edebi metinde olduğu gibi… yoksa her kitap binlerce sayfa olmak zorunda olurdu. eco’nun da söylediği gibi: “kitaplar her zaman başka kitaplardan söz ederler ve her öykü daha önce anlatılmış bi öyküyü anlatır.”

  10. yazının başında da belirttim. ve bu konuda samimiydim. bu bir eleştiri yazısı değil, sadece farklı bir okuma çabası. ve sorumuz tolkien’in sosyalist ahlakla yazıp yazmıyor olduğu değil, alegoriyi kabullenmiyor oluşu idi. ve genel sav şu: istemeden de olsa alegori kuruyoruz, zira zihnimiz belirli ufuklarla çevrili.

    ancak şu an bazı animeler çok farklı dünyalar kurabiliyor. yani farklı dünyalar kurulduğunda, ürün satmaz diye bir şey yok bence(sayflarca olmasına da gerek yok). edebiyat ile yapıl(a)mayanı animeler yapabilecek belkide… örneğin full metal alchemist cinsiyetçiliği epey aşmış.

    tolkien’i küçümsemek mi? açıkçası haddim değil. ben onun muhattabı olamam zaten. böyle bir hissiyat verdiysem özür dilerim.

    ve evet şu an yazdıklarım dahil geçmiş ve geleceğin ürünüdür. daha önce yazılmamış hiçbir şey yazamayız. buna da sonsuzca katılıyorum.

  11. zihinimizin belirli ufuklarla çevrili olduğuna tamamen katılıyorum ama bunun alegori yapmak olduğunu düşünmüyorum -ki alegoriye kötü bir anlam da yüklemiyorum, yapılmak istenirse yapılır.

    bir şeyler daha yazıyordum ama sonunda farkettim ki neredeyse aynı şeyleri söylüyoruz. yazınız için tekrar tebrik ediyorum.

    ayrıca full metal alchemist’i de izlemem gerekiyor sanırım :D

  12. Pingback: yüzük kardeşliği politik tarih ve cinsiyetçilik | Sinerji

  13. Kusura bakmayın ama aşırı zorlama ve tabansız bir yazı olmuş. Fanatiklik seviyesinde olmasa da kendimi bir Tolkien hayranı olarak tanımlayabilirim ve yazınıza kesinlikle katılmıyorum. Zira Tolkien ne bahsettiğiniz gibi basit, sığ bir alegoriye girmiştir ne de böyle bir maksadı vardır. Belki yaşadığı dönemin kendisi üzerinde birtakım etkileri olmuş olabilir ve bunlar kısmen eserine yansımış olabilir ama kesinlikle bilinçli bir tercih değildir. Kendisi zaten defalarca belirtmiştir alegoriden hazzetmem diye. En fazla şu denebilir; beslendiği halkların mitolojilerinin dünya görüşünü yansıtmış ve doğu, doğulular kötü gösterilmiş, kadın ikincil planda kalmış vs. Ama bu onun cinsiyetçi olduğu anlamına gelmez ki? Aksini savunmak (tekrar) kusura bakmayın ama cahilliktir.

Yorum bırakın