Tarantella; Örümcek Dansı

“Addó ti pizzicó la tarantella?
Sotto la putia de la’unnela”

(Söyle örümcek nerenden ısırdı?
Eteğimin kıvrımının tam altından)

Bir varmış bir yokmuş. Çok çok eski zamanlarda bir kilisenin bahçesinde genç erkek ve kızlar hem dansedip hem şarkı söylüyorlarmış. Fakat kilisenin rahibi gürültü nedeniyle o kadar kızmış ki; Tanrı’ya yakarmış. Ceza olarak gençlerin hiç durmamacasına tüm bir yıl dansetmesini istemiş. Tanrı isteğini kabul etmiş. Zavallı gençler, soğuk sıcak demeden tüm hava şartlarında, canları yanmadan, hastalanmadan etmeye başlamışlar. Kendilerini o kadar kaybetmişler ki üzerlerindeki giysileri paçavraya dönmüş. Bu histerik durum (ki o zamanlar St. Vitus ı deniyormuş) bir salgına dönüşmüş; insanlar deliler gibi orada burada etmeye başlamışlar. Ancak bir yılın bitiminde durabilmişler.

Bu hikaye, 1374 yılından kalma bir dini öykü. Tanımlara göre, Tarantella’nın bahsedildiği ilk metinlerden biri olarak kabul görüyor. Her folklorik öğe gibi; biri farkedip yazılı hale getirilinceye kadar var olup olmadığı bilinmeyen bu ın kökeni belki de daha eskilere dayanmaktadır.

Tarantism (Tarantismo); tarantula ısırığına verilen cevap sonucu oluşan bir hastalık. 500 yıldır özellikle Güney Avrupa’nın tıbbi litaratür, ve folklordeki güçlü yansımaları, bu fenomeni ciddiye almamız için yeterlidir. Hastalık, ve bu bölgede sık bulunan örümcekler isimlerini Güney İtalya’daki Taranto şehrinden almıştır. Dolayısıyla lokal halk, hastalığın Dr. Pietro Matthiole tarafından ilk defa 1370 yılında Siena’da tanımlamasından çok çok önce tarantismi bilmekteydiler.

taranto

Hastalığa neden olan ısırığın hangi örümcekten geldiği konusunda yanlış bilgiler mevcuttur. Gerçek sorumlu, Taranto bölgesinde ve Akdeniz bölgelerinde yaygın olan Kurt Örümceği, Lycosa Tarentula’dır.

lycosa tarentula

Bu kıllı şirin yaratığın zehrine karşı bir bağışıklık ya da ilaç geliştirilememiştir. Hastalar, genel vücut ağrısı, şişme, paralizi (felç), kas seyirmesi, bulantı, kusma, çarpıntı, delirium (algı durum bozukluğunun görüldüğü psikotik bir süreç), priapizm (geçmeyen ereksiyon), teşhircilik ve melankolik depresyonun dahil olduğu değişik klinik tablolarda görünebilir (ref. Dr. Zvonimir Maretic, Medicinski Centar in Pula, Hırvatistan).

“Birçokları, tarantula zehrinin niteliğinin gün be gün ya da saat saat değiştiğine inanır. Bunun nedeni ısırılan kişinin hareketlerindeki değişkenliktir. Bazısı şarkı söyler, diğerleri güler, diğerleri hıçkırır, diğerleri durmamacasına tekrar ağlar; Bazıları uyur diğerleri ise hiç uyuyamaz; kimisi kusar, kimisi terler ya da titrer; diğerleri devamlı kabuslar görür veya kudurma, öfke veya şiddete kapılır.Bu zehir değişik renklere karşı düşkünlüğü de uyarır; bu nedenle bazısı kırmızıya düşkünlük gösterir, diğerleri yeşile veya sarıya. Bazı vakalarda bu hastalık 40-50 yıl sürebilir. Çok eskiden beri söylenegelen müziğin tarantula zehrini tedavi edebildiğidir; etkilenmiş kişinin ruhunu uyandırır ve onu sarsarak kendine getirir.” Antoine Furetiére, Dictionnaire Universel, 1690

Bilimsel olarak bakıldığında, tarantula zehrinin tarantizme neden olan zehirden sorumlu olamayacağı aşikardır. Çünkü ısırığı, insanda kaşıntıdan daha fazla bir his uyandırmaz (Bu kıllı dev örümceğin tehlikesi dişleridir). Genelde tarantizm vakalarının tarlalarda veya hasat dönemlerinde sıklaşması, okları bölgede sıkça bulunan başka bir zehirli örümcek üzerine odaklıyor: .

Latrodectus tredecim guttatus

Yani bildiğimiz karadul! İşte bu örümceğin zehri, bahsedilen semptomlara neden olabileceği gibi ölüme bile sebebiyet verebilir. Bazı belgesellerde bu örümcek tarafından ısırılan kişilerin, yaşadığı tecrübeleri anlatışına tanık olmuşsunuzdur belki. Benim en çok hatırladığım bir kadın, ölmeyi dileyecek kadar acı çektiğini, tüm vücudunun sızım sızım sızladığını ve şuurunu kaybedecek raddeye geldiğini anlatmıştı. Ben yine de tarantizm vakalarının birkaçının (kadın hasta çoğunluğunu da göz önüne alarak) basit bir histeri krizi olduğunu düşünmekteyim. Evlenme çağına gelmiş arzulu bir kadının saçını başını dağıtarak yerlerde sürünmesi, üstünü başını yırtarak çığlıklar atması, bu tanıyı düşündürüyor. Üstelik bu krizi ve eşliğinde atlatmış ve içinde kompleks olmuş sorunlardan deşarj olmuştur. Oh ne güzel!

Eski dönemlerde, modern reanimasyon teknikleri olmadığı için alternatif tıp yöntemlerinin benimsenmesi işten bile değildir. Nihayetinde müzikle terapi denen, günümüzde de uygulanan yöntem çok eskilerden beri uygulanmaktaydı. İşte “Tarantella” dediğimiz bu terapi yönteminin kökleri toprak kültüne kadar dayanmaktadır. Hristiyanlık öncesi tarihlerde, müziğin çeşitli eylemlerde bir araç olarak kullanılması yaygındı. Ayinlerin kökeni de buradan gelir. Çoktanrılı Roma’da, (Yunanca karşl. Dionysus) kültüne özellikle değinmek istiyorum. Yine toprak kültüne bağlı bu şarap tanrısının yandaşları, ayinsel çılgınlık ve “ecstasy” denen durumu tanımlayacak hareketlerde bulunurlardı. Şarap veya başka uyarıcı otlar, girdikleri nörotik tabloyu kolaylaştırırdı. rahibeleri, Bacchaeler, yılın belirli dönmelerinde, şarap festivalinde (Bacchanalia’da), yarı çıplak halde kendilerinden geçerek ayinler düzenlerlerdi ( kültünün üyelerinin çoğunlukla kadın olduğuna dikkat edin). Tüm vücutlarını şarapla yıkar, yapraklara bulanır; ellerindeki def, zil ve maşalarla yaparlardı. Bu kendinden geçmişlik hali (histerik kriz?) bazen ölümcül sonuçlar doğurabilirdi (Yunan mitolojisinde bu rahibeler, yollarına çıkan yarı-tanrı ozan Orfeus’yu parçalarlar ve kafasını denize atarlar). Bazen Bacchanalia ayinlerinde kadehte kan içildiği rivayet olunurdu (şarap kana benzer; ya da gerçekten kan içiyorlardı). Vampirizmin temelleri de buralara kadar uzatılır zaten. Bazen ’un kendisi de vampir dişli ve boynuzlu olarak tasvir edilir (aslında boynuz bereket sembolüdür). Roma topraklarına Hristiyanlığın gelmesiyle (İtalyanlar koyu Katoliklerdir) bu dinin karşısında duran tüm rakip inançlar tehdit unsuru olarak algılandı. Toprak bereketine bağlı kültlerin tanrıları ( ve özellikle keçi tanrı Pan) demonlaştırıldı (Şeytan figürünün çıkışı bu tanrılardır). Bu da yetmedi, toprak kültüne bağlı kalan köylüler de etiketlendi: Villain (kötü karakter). Bu terimin kökeni “village” köy demektir. Neyse, tarantellada da bu toprak kültünün etkilerini görmekteyiz. Genellikle köylüler tarafından tarlada icra edilmesi, ın ve müziğin Bacchanalia’dan miras unsurlar taşıması, ve özellikle toprak üzerinde yalınayak gerçekleştirilmesi (toprakla yakın temas kurulması) bu savı destekler niteliktedir. Tarantella-Scalza, yalınayak tarantella demektir. Yalınayak yapılan dansla ritm ve duygular daha iyi ifade edilir. Dansa eşlik eden müzikte genelde değişmeyen bazı enstrümanlar kullanılır. Bunlar def (tamburello, tamorra), kastanyet, ritm gitar (Chitarra battente), diyatonik harp (Organetto diatonico) veya bir çeşit gayda olan Zampogna’dır. Zampogna ve Organetto ses olarak birbirine çok benzer (ikisi de polifoniktir) ve birbirlerinin yerine kullanılabilir. Tabii ki nihayetinde vokal en önemli enstrümandır. Bazı temsillerde çılara, iblis maskesi takan ve ’u simgeleyen bir çı da eklenir.

kastanyet

ın birden çok telaffuzu vardır: , Tarantel, Tarentelle ve Tarantelle. Belli başlı türleri ise şunlardır:

Tammuriata: Def (tamburin) eşliğinde yapılan demektir. Ritm oldukça enerjiktir ve eller, kollar ve vücudun üst bölümünün ritmik hareketleriyle icra edilir. Şarkı sözleri, ın içeriği ve jestler oldukça erotik olduğu için dini çevrelerce pek iyi karşılanmamış olan ın kökeni Napoli’dir.

def

: Gargano, İtalya’nın güney doğusunda bir yarımadadır. Yüzyıllardan beri tarlalarda çalışan işçiler tarafından icra edilen bu dansa, ritm gitarla çalınan serenad benzeri bir eşlik eder. Çift olarak yapılan dansta erkek eşinin etrafında dolaşır, onu tavlamaya çalışır. Bu arada sadece ellerle değil bacak hareketleri ve sıçramalarla da ı süsler. İndirmek için (bütün parçalarını, sağ tıklayıp “hedefi farklı kaydet”e basarak bilgisayarınıza indirebilirsiniz): tarantella del gargano

gargano tarantella

: Bu kelimenin kökeni iğne (pizzicare) dir. Sözcük, ın örümcek ısırığının terapisinde kullanıldığına işaret eder. İndirmek için: pizzica

Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.

İşin garip tarafı müziğin karakteri de ısırığa veya böcek sokmasına benzer. İtalya’nın Salento bölgesi çıkışlı olduğundan genel olarak Salentina olarak tellafuz edilen ın birkaç şekli vardır:

Taranta: Asıl terapi ıdır. Örümcek ısırığından hastalanan kişinin etrafında tercihan bir halka oluşturulur. Enstrümanlar değişebildiği gibi genelde icracılar renkli kıyafetler ve kurdeleler takınırlar (hastaların değişik renklere değişik tepkiler verdiğini hatırlayın). Ellerinde kılıç, su testisi, yelpaze veya ayna bulunabilir. Amaç edip şarkı söyleyerek hastayı tedavi etmektir. Eğer zehirin etkisi kişide melankoli uyandırdıysa, tam aksi davranışlarda bulunulur. Yani yüksek enerjili müzikte hızla dansedilir ve kişiye uyarıcı objeler ve renkler gösterilir (msl kırmızı). Eğer zehir kişide ajitasyon ve aşırılık uyandırdıysa, terapi için kullanılan müziğin temposu düşürülür; hastaya mavi gibi sakinleştirici renkler gösterilir. Bu terapi günlerce sürebilir. Bazılarına göre, ısırıktan sorumlu örümcek ölesiye kadar sürdürülmelidir. Her ne kadar din dışı görünse de, esnasında hastanın iyileşmesi için azizlere yakarılır.

tarantism tedavi

de Core: Kutlama ıdır ve genelde aile toplantılarında, düğünlerde ve özel günlerde icra edilir.

Scherma (bıçak ı): Bizim kılıç kalkan oyunumuza benzeyen, genelde erkekler arasında yapılan bir danstır. Def çalan erkek çalgıcıların eşliğinde, ellerinde küçük bıçaklar olan köylüler veya tüccarlar, gururlarını gösterircesine ederler, yapılan anlaşmaları kutlarlar. Bu anlamda, panayır veya pazar kutlamalarında bereketi kutsamak için yapıldığını düşünmek zor olmayacaktır. 23 Nisan Çocuk Şenliği’nden aşina olduğumuz bir danstır.

Tarantellanın, kalıbı aynı kalmak üzere bölgelere göre değişik versiyonları vardır; En çok bilinen ve kulağa aşina geleni Napoli kaynaklı Napoliten Tarantella’dır (İndirmek için: napoletana tarantella).

Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.

Conco d’Ora da denilen Sicilya adası çıkışlı Sicilian Tarantella (İndirmek için: sicilian tarantella

Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.

), Napoliten akrabasından oldukça farklıdır. Çizmenin parmak ucundaki Kalabriya bölgesi çıkışlı Tarantella Calabrese (İndirmek için: tarantella calabrese) yine değişik bir versiyondur.

Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.

antidotum tarantulae

Tarantella için sayısız örnekten bazıları:

*Mendelssohn Opus 102 No.3

*Franz Liszt Symphony No. 3 in D, D 200 final bölümü

*Frédéric Chopin Tarentelle (Opus 43) (İndirmek için: tarentelle opus 43), özellikle sol el partisyonu ın enerjisini yansıtacak şekilde, bir örümcek hareketine benzeterek yazılmıştır

Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.

*Rossini’den “La Danza” bir Napoliten tarantelladır

*Tchaikovsky İtalyan Kapriçyosu’nun finali

*Yine Tchaikovsky’den Fındıkkıran bale süiti: 2. Perde, Sahne III, No.14 Pas de Deux: Adagio (Şeker perisi ve kavalyesinin ı) Variation I (erkek çı için) Tarantella

*Sergei Rachmaninoff 2 piyano için 2 No’lu süiti, Op 17 finali

* “Danse” bir Tarantelladır

*Interview with the Vampire filminin soundtrackinde 3. parça “Lestat’ın Tarantella’sı”

*The Godfather III soundtrackindeki Sicilya Potpuri’sinde Tarantella vardır

*Harry Potter’da “Tarantallegra” büyüsü (büyü uygulanan kişinin bacaklarının kontrolsüz bir biçimde hızla hareket etmesine sebep olur -tıpkı sözü edilen gibi)

*Imprimatur romanı bir tarantella ekseninde kurgulanmıştır.

Özellikle en sondaki örnek üzerine eğilmek istiyorum. Araştırmacı gazeteci karı koca yazarların (özellikle 17. yy üzerinde uzmanlaşmış bir müzikolog olan Francesco Sorti ile filoloji ve din tarihi uzmanı Rita Monaldi) bu eseri; Tarantella ve etrafı hakkında eşi bulunmaz bilgiler veriyor (Imprimatur, Rita Monaldi ve Francesco Sorti. Literatür yayınları 2024). Kitabın arka kapağındaki kılıfta, romanda sözü geçen müziklerin bulunduğu CD, okurların kulağına da hitap etmeyi amaçlıyor. Olayların geçtiği handa, kulaklara devamlı misafir olan bu rondo, karakterlerden biri olan gitarist Robert de Visée’nin enstrümanından çıkıyor (bu arada çok ilginçtir; de Visée hayali bir kahraman değildir. Bir lavtisttir. Bu romanı okuduktan sonra eserlerini edinmiştim). Sürprizi açık etmemek için şarkının ne anlama geldiğini söylemiyorum ama bu enigmatik ezgi isminin anlamını tam olarak karşılıyor: Les Baricades Mistérieuses / Gizemli Barikatlar (İndirmek için: les baricades mistérieuses).

Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.

Romanın başkarakteri olan kastrat din adamı tarafından açıklandığı üzere bu eser, sanıldığının aksine saray organisti ’e ait değildir. Bu beste Kircher’indir!

tarantellada renklerin kullanımı

Athanasius Kircher (160?-1680): Alman kökenli efsanevi bir rahip bilimadamıdır. Zamanında o kadar ünlüymüş ki gerçekleştirdiği çok çeşitli yapıtlar, verdiği eserler ve tasarımları ile Leonardo da Vinci’nin rakibi olarak görülürmüş. Günümüzde de okkült öğretilere düşkün olan bazı araştırmacıların baş tacı ettiği bir bilimadamıdır. Mısır hiyeroglifleri üzerinde yaptığı araştırmalar sonucu yayınladığı eserlerler Mısırbilimi (Egyptology) alanında yapı taşı görevi görmektedir. Ayrıca manyetizma üzerine gerçekleştirdiği yapıtları çok konuşulmuş, günümüzde de araştırmacıların göz bebeği olmuştur. Bu çok yönlü adam (sıfat bulmakta güçlük çektiğimden basitçe adam dedim), ve onun etkileri üzerine de araştırmalar yapmıştır. Bakalım, tarantula zehiriyle etkilenmiş hastaların dışında hiçbir şeyle tedavi edilemeyeceğini belirttiği eserinde, Tarantella hakkında neler söylemiş:

“Nasıl ki bir enstrüman bir vakaya güzel ve uygunsa ve diğeri başka vaka için hoş karşılanıyorsa; bu örümceklerin veya insanların natürü ve görünümü gibi özellikleri de göz önünde bulundurulmalıdır.

Bu yüzden, bir tarantula türü veya diğeri tarafından ısırılan veya sokulan kişi için uygun türünü veya şarkıyı seçmek gerekir. Nitekim Melankoli tarantulası tarafından yaralanan kişi uyuşuk, ağırkanlı ve uykulu bir hale gelir. Eğer asabi tür tarafından ısırılmışsa, bu onu kızgın, değişken, huzursuz, öfkeli ve cinayete meyilli yapar. Bu yüzden yaralı kişiye, belirli bir ton veya müziğin uygun olduğu konusunda karara varılmalıdır.

Bu suretle; melankolik olan ya da bu tür gizli bir zehiri barındıran tarantula tarafından sokulan kişi; nazik yaylılardan çok, trompet ve davul gibi yüksek sesli çalgıların gürültüsüyle uyarılır.

Nitekim, Taranto’dan gelen bir yazıda; davul, tambur, silah sesi, trompet ve buna benzer yüksek sesli enstrümanlar dışındaki çalgılarla asla dansa ikna edilemeyen, zehirlenmiş bir bakire rapor edilmiştir.

Asabi, aksi ve kudurmuş vakalar ise; onların havai ve kolay etkilenen ruhlarına cevap oluşturan; gitar, keman, lut, harpsikord ve benzeri enstrümanların cezbedici sesleriyle, hızla ve kolaylıkla tedavi edilirler.”

Athanasius Kircher
Magnes, sive De Arte Magnetica
Roma, 1641

Özellikle “Romantik Dönem”deki milliyetçiliğe dönüş modasıyla klasik eserlerinde çokça yer alan Tarantella kalıbı hakkındaki yazıma son verirken, bu ın içinin boşaltılarak önemsiz hale getirildiğini üzülerek belirtiyorum. Artık İtalyan düğünlerinde çalınan tempolu bir müziği olmaktan öteye gidemeyen Tarantella, barındırdığı muamma, toprak kültü ve manyetizma unsurlarıyla yeniden keşfedilmeyi bekliyor. Eğer ilginizi çeker de tecrübe etmek isterseniz; halk çalgıcıları tarafından icra edilen etnik yorumları değil, antik veya yapan grupların klasik enstrümanlarıyla gerçekleştirdiği yorumları tercih etmenizi öneririm.

Yazan:

İlişkili yazılar

Yorumlar

15 Yorum on "Tarantella; Örümcek Dansı"

  1. kusagami on Cts, 13th Haz 2024 5:13 pm 

    hocam enfes bir yazı olmuş gerçekten, tek kelimesini sakınmadan okudum, oldukça bilgilendirici ve ilginç ayrıntıları olan bir yazı olmuş. klasik bestelerin bu kadar ayrıntı içermesi bu detaylar arasında. pc’den çıkarılıp duvara asılası her gün akşam okunup besteler eşliğinde dinlenesi :D

  2. Editör (sinefil78) on Cts, 13th Haz 2024 5:26 pm 

    Metnin keyfi müziklerle birlikte daha iyi artıyor hakikaten. İndirmek isteyenler indirebilir de okurken başlıkların altındaki flash player’dan dinleyerek de tadını çıkarabilirler. Hem örümcek korkusu olanlar da korkularının üzerine giderek bu korkuyu yenmeyi deneyebilirler :)

    Eline sağlık Doc!

  3. wherearethevelvets on Cts, 13th Haz 2024 5:58 pm 

    Bu sonuçta Sinefil’in ve Özer’in katkıları yadsınamaz. Metnin sadece görsel değil işitsel olarak da desteklenmesi için günlerce bu programlar üzerinde çalıştılar ve ortaya herkesin yararlanabileceği bir sonuç çıktı. Böylece metni okuyanlar hem konu hakkında fikir edinebiliyorlar hem de anlatılanları müzikle birleştirebiliyorlar. Umarım bu kadar emek karşılığını bulur da birkaç kişinin dikkatini çekeriz.

    Yorumlar için de ayrıca teşekkürler.

  4. BÜLENT on Paz, 14th Haz 2024 10:02 am 

    BENİ aşan, bilmediğim konuları şaşırtıcı bir anlatı ve görsellikle süsleyen; tarihsel gelişimi sıkı bi karşıtlıkla yorumlayıp sunan bir bilgi şöleni desem abartmamış olurum.. Emeği geçen tüm arkadaşlara teşekkürler..

  5. Calderon De La Barca on Paz, 14th Haz 2024 4:20 pm 

    ciddi anlamda göz korkutan bir yazı. eline sağlık.

  6. wherearethevelvets on Paz, 14th Haz 2024 5:13 pm 

    Aslında müzikler dinlendiğinde, ezgilere aşina olduğumuz ortaya çıkacaktır. Sadece şimdiye kadar ismini koymamıştık.
    Özellikle Rossini’nin “La Danza” şarkısını öneriyorum. Çok bildiğimiz bir şarkı. Biz napoliten bir şarkı diyip geçiyoruz. Elimde örneği olmadığı için metne koyamadım maalesef. Eğer araştırırsanız (n’olur araştırın), şarkıyı piyano eşliğiyle Cecilia Bartoli’nin sesinden dinleyin.

  7. operadaki sessizlik on Pts, 15th Haz 2024 12:02 am 

    Keyif veren bir yazıydı…

  8. wherearethevelvets on Pts, 15th Haz 2024 2:29 pm 

    http://www.ktunnel.com//1000010A/e720e0e923d4d9a4ae65220826dea540e423aab83df3f479aa96b2956847618f1534ec6de2e3833016320

    veya

    http://www.youtube.com/watch?v=1akjUNWv5ks

    Yukarıdaki linklerden bahsettiğim şarkıyı dinleyebilirsiniz.

  9. persona on Çar, 17th Haz 2024 4:33 pm 

    Yazı da müzikler de çok hoş, elinize sağlık.

  10. deniz yıldızel on Paz, 21st Haz 2024 9:05 pm 

    Bu güzel yazı için teşekkürler wherearethevelvets…

  11. GamzE on Cum, 3rd Tem 2024 8:25 pm 

    Çok hoş olmuş, müthiş bilgilerle dolu. Dinlediğim iyi oldu bu müziği, derste işlediğimiz bir parçada geçiyordu ve çok merak etmiştim. Ibsen’in mükemmel eseri A Doll’s House’da (1879) evin hanımını canlandıran Nora Helmer bu dansı yapıyordu, üzerine konuşmuştuk epeyce. Ekleyeceğim bir şey yok, yazı yeterince açıklayıcı, ses programları için tekrar teşekkürler, emeğinize sağlık.

  12. wherearethevelvets on Çar, 15th Tem 2024 7:42 pm 

    “A Doll’s House”a nedense yazımda değinmemişim. Büyük eksiklik. Bak onu da sen eklemiş oldun Gamze. Sağol.

  13. GamzE on Cum, 17th Tem 2024 7:56 am 

    Rica ederim, eksiklik demek haddime değil, bence gayet iyi açıklamışsın. Ben de eklemiş oldum. Sanatlog yazarlarının birliği diyelim :)

  14. machine girl on Per, 23rd Tem 2024 11:12 pm 

    Teşekkürler, güzel paylaşım…

  15. erotik fıkralar on Sal, 24th Kas 2024 1:24 pm 

    Çok teşekkürler, çok sağolun, oldukça güzel bir site ve emekler boşa gitmemiş. Çok teşekkür ediyoruz emekleriniz için, emeğe saygı. Siz de web sitemizi ziyaret etmek, Komik Fıkralar Okumak istiyorsanız adresimiz: http://www.fikrablog.com , iyi günler dileriz.

Bu konuda siz ne düşünüyorsunuz...
Yorumunuzda avatar çıkması için gravatara üye olmalısınız!




Additional comments powered by BackType