21. Yüzyılda Tenten’i Sorgulamak – 1. Bölüm: Çizgi Roman ve Propaganda

“Afrikalılar aptal birer topluluk olarak tanıtılırken, Araplar uçan halılar üstünde gösteriliyor. Türkler ise sadece nargile içen bir millet olarak tanıtılıyor. Yani kitaplar bu bölge topluluklarını doğru bir şekilde tanıtmıyor. İsveçli gençlere, çocuklara doğru örnekler sunmuyor. Asılsız bir şekilde, bu bölge insanları için korku ve fobi oluşmasına neden oluyor. Ayrıca bu kitaplar ırkçı ve önyargılar ile dolu bilgiler içeriyor.”

(Sanat yönetmeni Behrang Miri – Stockholm’de gazeteye verdiği bir demeçten)

1920′li yılların sisli ve barut kokan Avrupa’sında; yani kadınların yeteri kadar cüretkâr olmadığı yıllardaki bu çok tehlikeli bir dünyadır. (Şüphesiz kadının toplumsal rolü ve sosyal demokrasi arasındaki doğrultudan bahsediyorum.) Malum savaşta yenilen devletlerin aşağılık kompleksleri, 20. yüzyılın en tehlikeli yargılarını ete kemiğe büründürüp henüz doğrulma cesaretini gösterdiği yıllarda:

İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar egemen olan Faşist, Sağ ideolojilerin özellikle çocuklara yönelik propaganda gereçlerinden en etkilisi şüphe götürmeksizin eve her gün giren gazetelerdir ve bu durum içlerinde yayımlanan çizgi roman bantlarını çok önemli kılmıştır.

Bu doğrultuda ilerlediğimizde İtalyan faşist diktatör Mussolini’nin hayranlarından biri olan emperyalizm yanlısı (desteklediği Belçika Kralı III. Leopold,  Kongo’nun yarısından fazlasının tek sahibiydi), bir katolik papazı olan Abbé Norbert Wallez’in yönetiminde Belçika’da yayınlanan Le Petit Vingtième Gazetesi’nin çocuk ekinde henüz 22 yaşındaki Georges Remi, sonradan dünyanın onu tanıdığı takma ismiyle Herge, Wallez’in görüşlerinden de oldukça etkilenerek 10 Ocak 1929 yılında başlattığı belli bir senaryo olmaksızın ilk olarak Sovyet Rusya’da geçen, sonrasında bugün çeşitli ülkelerde geçen toplam 24 macerasının albümleri 56 dile çevrilmiş, araştırmacı gazeteci tiplemesi Tenten’i 10 Ocak 1929 günü birinci sayfada: “Her zaman okurlarının isteklerini karşılamayı ve yabancı ülkelerde olup bitenler konusunda onları bilgilendirmeyi görev sayan gazetemiz, en iyi muhabirlerinden birini Sovyet Rusya’ya gönderdi: TENTEN! Onun yaşayacağı serüvenler her hafta gözlerinizin önünden geçecek.”  başlığıyla duyurarak nefes almasını sağladı. Sonrasında, 1930 yılında gazete yayımlanan bölümleri albümleştirdiği ilk kitabı Tenten Rusya’da (Tintin, reporter du “Petit Vingtième”, au pays des Soviet)  henüz kurulalı 11 yıl olan Sovyet Rusya’yı Türk Sineması’nda Ahlaksızlığı Yayma Enstitüsü Başkanı karakteri ve okuldaki bir öğretmenle kız öğrenci arasındaki geçen kiminle seks yapması gerektiği konuşmasını hatırlayacağımız “Güneş Ne zaman Doğacak” filmindekini andıran bir portreyle şeytani amansız bir toplum ve ülke yapısı içinde Tenten’in mizahi yönden zayıf esprileri, oldukça yanlı gözlemleri ve maceraları katı bir anti-komünizm çerçevesiyle anlatılıyordu.

Örneğin Sovyet görevlisinden Bolşevik’lerin uygulamalarını dinleyen İngiliz Sosyalistlere fabrikaların hiç durmadan çalıştığını anlatan görevliyi duyan Tenten, sonrasında inanmayarak gizlice içeri girer. Karşılaştığı manzara aslında boş olan fabrikanın çalışıyor görünümü verilebilmek için içinde bulunan görevli bir işçinin saman yakarak bacadan duman çıkmasını sağladığı ve başka bir işçinin gürze vurarak çalışan, işleyen insanların sesini taklit ettiği bölüm ve buna benzer sayısız örnekler içeren bu albüm 1930 yılında Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra bile basılmayarak ancak 1999 yılına gelindiğinde, Tenten’in 70. yaş günü etkinlikleri dolayısıyla basılmıştır. Bunun nedeni Herge’nin yaşadığı değişimin sonucunda Tenten’in bulunduğu ve yorumladığı dünyanın sosyal gerçeklik çizgisini oldukça değiştirmiş olmasıdır. Bu konuyu tartışmadan önce, tarihsel skalayı izleyerek devam edelim.

Sovyet macerasının ardından 1931 yılında gelen ikinci macera Tenten Kongo’da (Tintin au Congo), bugünkü Zahire’de geçer ve Avrupalıların Afrika konusundaki önyargılarının odak noktasını oluşturduğu bir arka planda Tenten, Amerikalı çete üyeleriyle mücadele eden örnek bir Avrupalı portresi çizer. Özetleyecek olursak ve günümüzde Stockholm’deki kütüphanelerde bu eserde geçen ırkçı ifadeler ve kareler tüm Tenten kitaplarının gençlik ve çocuk bölümlerinden çıkarılmasına neden olmuştur.

Bütün bu olumsuzluklara rağmen Tenten’i dünyada bu kadar popüler yapan nedir peki? Herge’nin kişisel yaşamındaki değişimler ve siyasi koşulların Tenten üzerindeki yansımalarına izninizle ikinci bölümde devam etmek istiyorum.

Mehmet Onur Kocabıyık

m.onurkocabiyik@hotmail.com

Yazarın diğer yazıları için tıklayınız.

Manga Çiziyoruz! Gençlere ve Yetişkinlere Yönelik Atölye Çalışmaları

Manga Çiziyoruz, Kendi Romanımızı Yapıyoruz

Pera Eğitim, Geleneksel Japon kültürüyle günümüz ileri Japon teknolojisini birleştiren “Japon Medya Sanatları Festivali İstanbul’da - 2024″ sergisi kapsamında gençlere ve yetişkinlere yönelik manga eğitim atölyeleri düzenliyor.

Pera Eğitim ve Çizgi Roman Okurları Platformu (ÇROP) işbirliğiyle düzenlenen “Manga Çiziyoruz” atölyesi Ümit Kireççi yönetiminde çizer ve çizgi roman çizerleri Necmi Yalçın ve Tayfun Sezer’le gerçekleşiyor.

Manga ve anime meraklısı gençler ve yetişkinleri buluşturacak atölyede Manganın kısa tarihi, teknikleri, alışılagelmiş çizgi roman tarzlarından (Frankofon, Comics, Fumetti) farkları, anlatım olanakları ve tür olarak dünyadaki yeri üzerinde durulacak.

Çizim teknikleri ile başlayacak atölye çalışmaları belirlenmiş bir öykünün çizimiyle devam edecek. Temel çizim teknik ve detaylarının ardından da tam sayfa öykü çizimine geçilecek.

2 saat sürecek bu ilginç deneyim sonunda her katılımcının bir manga romanı olabilecek.

Eğitim günleri ve saatleri

19 Eylül Pazar
12.00-14.00
14.30-16.30

25 Eylül Cumartesi
12.00-14.00
14.30-16.30

2 Ekim Cumartesi
12.00-14.00
14.30-16.30

Katılım ücreti: 25 TL
*Atölye çalışmaları 15 yaş ve üzeri içindir.
** Katılım için rezervasyon gereklidir.
Rezervasyon için 0212 334 99 00 (4)
egitim@peramuzesi.org.tr

SanatLog Haber

sanatlog.com

Zombistan

Genel Tanıtım:

“İstanbul İstanbul olalı böyle dehşet görmedi! Yetkililer, tuhaf saldırıların ardındaki gizemi çözemiyor…

Erman, Fuat ve Ali’nin paylaştığı öğrenci evinden İdris Bey’in apartmanına kadar her yerde, gerilim ve heyecan iliklerinize işleyecek!… Doğum heyecanı içindeki Leyla, eşinin sırlarından bihaber Adem ve kan davası peşindeyken yaşayan ölülerin avucuna düşen Maho ile birlikte, siz de korkacaksınız… Isırılacaksınız… Kaçacaksınız…

Ve direneceksiniz!”

Rodeo Albümler Dizisi’nin ikinci kitabı olan Zombistan’da, hem karanlık bir İstanbul, hem de yarınlara dair titrek umut ışıkları çıkıyor karşımıza:

Henüz 22 yaşındaki çizgi romancı Cem Özüduru’nun yazıp çizdiği Zombistan, Studio Rodeo’nun özgün çizgi romanları arasındaki yerini aldı. Kitapta, fantastik korkular aleminden kopup gelen zombiler, yedi tepeli şehri istila ediyor. Gizemli salgının güncesini, kaderleri çakışan yedi karakter üzerinden gözlemliyoruz.

Kitaptaki olayların geçtiği “zombi işgalindeki İstanbul”, bu konsepte yönelik geliştirilmiş özel siteden de izlenebilir: Zombistan.com, keyifli ve güncel bir içerikle yayında!

Zombistan, iki kapak alternatifiyle çıktı: Cinnetli kapak (parlak kaplamalı) ve Kasvetli kapak (mat kaplamalı). İçerik, fiyat ve barkod tamamen aynı; okurun iki kapak arasında yapacağı seçim sadece bir zevk meselesi…

Yayıncı: RODEO www.rodeostrip.com

Editör: Murat Mıhçıoğlu

Kitaba dair teknik detaylar:
Ebat: 21.5 x 29.5 cm.
Sayfa sayısı: 112
350 gr. kapak, Amerikan cilt
İç sayfalar 70 gr. Enso Cremea kağıt

Haberi Giren: Operadaki Sessizlik